Mieszkanie Nawrockiego. Nieprawdziwe oświadczenia w akcie notarialnym – co na to prawo karne?

W ostatnich dniach doniesienia o niejasnym sposobie przejęcia przez kandydata na Prezydenta RP Karola Nawrockiego mieszkania w Gdańsku wywołują żywe dyskusje wśród przedstawicieli mediów, sceny politycznej oraz środowisk prawniczych. W przestrzeni publicznej formułowane są oskarżenia – zarówno przez dziennikarzy, jak też polityków – jakoby Karol Nawrocki zawierając umowę sprzedaży mieszkania dopuścić miał się zachowania stanowiącego przestępstwo.

Czytaj więcej

Polityka

Sprawa mieszkania Nawrockiego. Komorowski mówi o znaczeniu krytyki ze strony Mentzena

(Karol) Nawrocki wpadł we własne sidła – tak były prezydent Bronisław Komorowski skomentował w RM...

Czy Karol Nawrocki rzeczywiście popełnił przestępstwo?

Bazując wyłącznie na dostępnych publicznie doniesieniach, warto przyjrzeć się temu zagadnieniu od strony prawnokarnej i spróbować odpowiedzieć na pytanie czy Karol Nawrocki rzeczywiście popełnił czyn zabroniony nabywając rzeczone mieszkanie.

Wzmożona uwaga opinii publicznej jest obecnie koncentrowana na treści aktu notarialnego, stanowiącego podstawę nabycia nieruchomości. Treść tego dokumentu przybliżona została przez Przemysława Czarnka podczas konferencji prasowej; następnie zaś akt ten rozpowszechniony został w sieci internetowej. Jak czytamy w jego treści – cena za mieszkanie w wysokości 120 000 zł miała zostać przekazana sprzedającemu przez kupujących, a wiec Karola oraz Martę Nawrockich.

Czytaj więcej

Polityka

Nowe ustalenia: Karol Nawrocki sprzedał sam sobie mieszkanie Jerzego Ż.

Karol Nawrocki i jego żona kupili mieszkanie Jerzego Ż. bez jego udziału - wynika z ustaleń Onetu.

Co istotne, jak wynika z treści aktu notarialnego małżonkowie Nawroccy oświadczyli, że „zapłacili oni na rzecz Jerzego (...) całą cenę sprzedaży w kwocie 120.000,00 zł (stu dwudziestu tysięcy złotych)”. Okoliczność tę, podczas czynności notarialnej potwierdził sprzedający Jerzy (...), co również znalazło odzwierciedlenie w treści aktu.

Właśnie powyższe oświadczenie o zapłacie całości ceny budzi poważne zastrzeżenia oraz wątpliwości komentatorów sceny politycznej, a to w związku z wywiadem udzielonym przez Karola Nawrockiego dziennikarzowi Bogdanowi Rymanowskiemu. Jego słowa sugerują, że co najmniej część ceny za mieszkanie została uiszczona przez Karola Nawrockiego po zakupie nieruchomości, nie zaś przed. Oznaczałoby to, że oświadczenie złożone w akcie notarialnym należałoby uznać za nieprawdziwe, jako sprzeczne ze stanem faktycznym. 

Czytaj więcej

Komentarze

Michał Szułdrzyński: Co afera mieszkaniowa mówi nam o Karolu Nawrockim?

Nie, wyborców PiS zapewne ta historia nie oburzy. Znaczna część prawicowego elektoratu wszak chęt...

Sprawa mieszkań Karola Nawrockiego. Czy złożenie w akcie notarialnym nieprawdziwego oświadczenia stanowi przestępstwo?

W świetle tych okoliczności należy zadać pytanie, czy złożenie w akcie notarialnym nieprawdziwego oświadczenia stanowi przestępstwo. Takie też opinie oraz sugestie pojawiają się w przestrzeni publicznej, ze szczególnym wskazaniem na przestępstwo z art. 271 § 1 k.k., czyli poświadczenie nieprawdy w dokumencie urzędowym czy też art. 286 § 1 k.k., czyli oszustwo.  

Przestępstwo tzw. fałszu intelektualnego dokumentu

Zgodnie z art. 271 § 1 k.k.: „Funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”. Przestępstwo to powszechnie określane jest jako tzw. fałsz intelektualny dokumentu.

Co istotne – szczególnie na gruncie analizowanej sprawy – występek z art. 271 § 1 k.k. stanowi tzw. przestępstwo indywidualne. Oznacza to, że karalność uzależniona jest od posiadania przez sprawcę szczególnej cechy przewidzianej przez ustawę. Na gruncie art. 271 § 1 k.k. sprawca musi być bądź „funkcjonariuszem publicznym” bądź „inną osobą uprawnioną do wystawienia dokumentu”.

Czytaj więcej

Polityka

Drugie mieszkanie Karola Nawrockiego. Co wiadomo w sprawie

Karol Nawrocki podczas debaty prezydenckiej zadeklarował, że posiada jedno mieszkanie. Dziennikar...

Sprawia to, że zasadniczo za jakiekolwiek nieprawidłowości w treści aktu notarialnego odpowiadać karnie może jedynie sam notariusz, jako podmiot, która sporządza dokument (akt notarialny), nie zaś strona stawająca do czynności notarialnej.

Kluczowe przy tym, że rejent może odpowiadać karnie za tzw. fałsz intelektualny dokumentu jedynie w wąsko zakreślonych przypadkach. Odpowiedzialność taka jest możliwa wyłącznie wówczas gdy poświadczone nieprawdziwe okoliczności pierwotnie pochodzą od notariusza, a tym samym gdy zawarte są w części wstępnej (komparycji) lub końcowej aktu notarialnego.

W analogiczny sposób należy oceniać zawarte przez notariusza w treści aktu notarialnego sformułowania, zgodnie z którymi „przy sporządzaniu niniejszego aktu notarialnego strony okazały następujące dokumenty” w sytuacji, gdy w rzeczywistości strony nie przedstawiły tych dokumentów, bądź gdy dokumenty te w sposób oczywisty wskazują, iż nie są autentyczne (zob. szerzej Ł. Duśko, M. Szurman, „Odpowiedzialność karna notariusza za przestępstwo tzw. fałszu intelektualnego dokumentu”, Rejent 2020/7).

Czytaj więcej

Polityka

Jerzy Ż. przebywa w Domu Opieki Społecznej. To jego mieszkanie przejął Karol Nawrocki

80-letni Jerzy Ż. – mężczyzna, którego mieszkanie przejął Karol Nawrocki – znajduje się obecnie w...

Sprawa mieszkań Nawrockiego. Co z odpowiedzialnością notariusza?

Niemożliwe jest natomiast przypisanie odpowiedzialności karnej z art.  271 § 1 k.k. w przypadku, gdy nieprawdziwe informacje zawarte w treści aktu notarialnego pochodzą pierwotnie od stawających do aktu stron. Wówczas bowiem konkretne okoliczności nie są poświadczane przez notariusza, a „jedynie” oświadczane przez stronę. W rezultacie, w przypadku oświadczeń składanych przez strony czynności notarialnych – notariusz odpowiedzialności karnej za przestępstwo z art. 271 § 1 k.k. ponieść nie może. Wyklucza to również próbę pociągnięcia do odpowiedzialności karnej stron umowy (w tym przypadku państwa Nawrockich oraz pana Jerzego) przy wykorzystaniu jakiejkolwiek formy przestępnego współdziałania przewidzianej w ustawie karnej.

Czytaj więcej

Polityka

Andrzej Duda podtrzymuje poparcie dla Karola Nawrockiego. „Też byłem oczerniany”

Prezydent RP Andrzej Duda, na wspólnej konferencji prasowej z prezydentem Bułgarii Rumenem Radewe...

Sprawa mieszkania Nawrockiego. Czy doszło do przestępstwa oszustwa?

Zgodnie z art. 286 § 1 k.k. „Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.” Przestępstwo to powszechnie określane jest jako tzw. oszustwo.

Bazując na treści upublicznionego aktu notarialnego, wykluczyć należy również odpowiedzialność karną Karola Nawrockiego za przestępstwo oszustwa w związku ze złożonym (najprawdopodobniej) nieprawdziwym oświadczeniem o zapłaceniu całości ceny. Wszak, sprzedający pan Jerzy potwierdził u notariusza, że otrzymał zapłatę, co nakazywałoby twierdzić, że mężczyzna ten również złożył fałszywe oświadczenie, nie zaś, że został wprowadzony w błąd przez kupującego.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Kawalerka Nawrockiego. Umowa o dożywocie czy kupno mieszkania z lokatorem?

Nabycie przez Karola Nawrockiego kawalerki od starszego sąsiada, którego od kilkunastu lat miał w...

Czy można mówić o wprowadzeniu w błąd pana Jerzego?

Ewentualnie, o wprowadzeniu w błąd Pana Jerzego można byłoby mówić, gdyby ten składając ww. oświadczenie opierał się przykładowo na mylnych zapewnieniach Karola Nawrockiego co do uregulowania całości ceny bądź na nieprawdziwych dokumentach, mających potwierdzać uprzednią zapłatę. Obecne doniesienia medialne w żaden sposób jednak nie pozwalają na formułowanie takich twierdzeń na gruncie analizowanej sprawy.

Tym samym, jeżeli pan Jerzy na moment składania oświadczenia wiedział, że Karol Nawrocki nie zapłacił całości ceny, nie działał on w błędzie, lecz intencjonalnie oświadczył nieprawdę.

Co jeśli zostanie stwierdzone, że oświadczenie o zapłacie całości ceny nie jest prawdziwe?

Sprawa nabycia przez Karola Nawrockiego mieszkania w Gdańsku zapewne jeszcze przez kilka tygodni będzie elektryzować opinię publiczną. Być może nowe okoliczności pozwolą na kolejne analizy prawnokarne związane z ew. przestępstwem wyzysku (art. 304 § 1 k.k.) czy przestępstwem oszustwa, związanym jednak ze zobowiązaniem się Karola Nawrockiego do opieki nad panem Jerzym (art. 286 § 1 k.k.). Na razie jednak za wcześnie na tego typu osądy.

Pewne jest jednak, że nawet stwierdzenie, iż oświadczenie złożone w treści aktu notarialnego o zapłacie całości ceny nie jest prawdziwe, to nie pociąga to za sobą odpowiedzialności karnej z art. 271 § 1 k.k. oraz art. 286 § 1 k.k.

Łukasz Duśko, adwokat, doktor, Katedra Prawa Karnego UJ,