Pojęcie dowodu prywatnego obejmuje środki dowodowe gromadzone, wyszukane, zebrane, utrwalone, stworzone, zamówione lub zabezpieczone przez podmiot prywatny. Zdobyte zatem nie przez organ prowadzący postępowanie przygotowawcze do celów postępowania karnego. Obejmuje to każde pozyskanie dowodu przez stronę, niezależnie od tego, czy w czasie kiedy został zebrany, toczyło się postępowanie karne co do czynu, którego dotyczy.
Nowa regulacja dopuszcza wprost określoną kategorię prywatnych środków dowodowych w postaci dokumentów. Art. 393 § 3 k.p.k. przewiduje, że na rozprawie mogą być odczytywane wszelkie dokumenty prywatne powstałe poza postępowaniem karnym, w szczególności oświadczenia, publikacje, listy oraz notatki. Wyliczenie to ma charakter przykładowy i stanowi rodzaj podpowiedzi interpretacyjnej.
W odniesieniu do dowodów prywatnych rodzą się od razu trzy wątpliwości. Pierwsza dotyczy ich wiarygodności. O ile bowiem dokument pozyskany przez organ prowadzący postępowanie przygotowawcze cieszy się domniemaniem prawidłowości trybu pozyskania i prawdziwości, o tyle dokument przedstawiony przez stronę takim atrybutem wykazać się nie może. Już teraz jednak radzą sobie z nim sądy w postępowaniu cywilnym. Ich doświadczenie w weryfikacji dowodów prywatnych będzie musiało być wykorzystane przez sąd orzekający w sprawach karnych. Druga wątpliwość dotyczy zdolności ekonomicznych strony. Podnosi się, że stronę dysponującą odpowiednimi środkami będzie stać na własne opinie ekspertów, kosztowne dowody (np. szczegółową i obszerną analizę setek umów kredytowych). Niektórzy wręcz twierdzą, że taki model procedury karnej jest dla bogatych. A nie od dziś wiadomo, że kondycja finansowa oskarżonego ma wpływ na sposób reprezentacji jego interesów. Wątpliwości budzi też przygotowanie świadka strony. Gdy prokurator decyduje się na świadka, to ma protokół z jego przesłuchania i może wyjaśnić rozbieżności. Świadek sprowadzony przez stronę jest przesłuchiwany po raz pierwszy. Jednocześnie trudno przyjąć, że strona nie rozmawiała z nim wcześniej. Dlatego można rozważyć sporządzenie zapisu prywatnego przesłuchania świadka (nagrania obrazu lub dźwięku) na potrzeby dowodowe.
W następnym odcinku o tzw. wniosku wydobywczym
