Powódź 2024: na jaką pomoc mogą liczyć poszkodowani?

Pracownicy z terenów objętych stanem klęski żywiołowej mają m.in. prawo do wynagrodzenie za 10 dni nieobecności. Ale rozwiązania pomocowe obejmują też przedsiębiorców i mieszkańców tych terenów.

Aktualizacja: 25.09.2024 18:54 Publikacja: 17.09.2024 15:30

Powódź 2024: Głuchołazy (woj. opolskie)

Powódź 2024: Głuchołazy (woj. opolskie)

Foto: PAP/Michał Meissner

Od 17 września 2024 r. obowiązuje opublikowane tego dnia rozporządzenie Rady Ministrów z 16 września 2024 r. w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie (DzU poz. 1371; dalej: rozporządzenie). Wskazuje, jakie rozwiązania z ustawy z 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (tekst jedn. DzU z 2024 r., poz. 654; dalej: ustawa) będą mogły być wprowadzane na czas powodzi wobec osób, które na terenach dotkniętych kataklizmem mieszkają, pracują, ale także dla firm z terenów objętych stanem klęski żywiołowej.

Czytaj więcej

Prawo na czas powodzi. Kary za odmowę ewakuacji, ale i pomoc państwa

Rozwiązania te są stosowane na terenach wskazanych rozporządzeniem Rady Ministrów z 16 września 2024 r. w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej na obszarze części województwa dolnośląskiego, opolskiego oraz śląskiego (tekst jedn. DzU poz. 1395), tj.:

- w województwie dolnośląskim – powiaty kamiennogórski, karkonoski, kłodzki, lwówecki, wałbrzyski i ząbkowicki oraz miasta na prawach powiatu Wałbrzych, Legnicę i Jelenią Górę, powiaty dzierżoniowski, lubański i świdnicki, powiaty dzierżoniowski, lubański i świdnicki, powiaty bolesławiecki, jaworski, legnicki i złotoryjski, powiat zgorzelecki, gminę miejską Oława oraz gminę wiejską Oława w powiecie oławskim, gminę Kąty Wrocławskie oraz gminy Sobótka i Mietków położone w powiecie wrocławskim, 

- w województwie opolskim – powiaty głubczycki, nyski i prudnicki oraz gminę Strzeleczki w powiecie krapkowickim, powiaty brzeski, kędzierzyńsko-kozielski, opolski oraz powiat krapkowicki, powiaty brzeski, kędzierzyńsko-kozielski, opolski oraz powiat krapkowicki w zakresie innym niż już określony wcześniej, 

- w województwie śląskim – powiaty bielski, cieszyński, pszczyński i raciborski oraz miasto na prawach powiatu Bielsko-Biała,

-  w województwie lubuskim – gminę miejsko-wiejską Szprotawa, miasto Żagań, miasto Małomice i gminę wiejską Żagań w powiecie żagańskim. 

Czytaj więcej

Powódź 2024. Prawa pracowników, obowiązki pracodawców

Poniżej przedstawiamy w podsumowaniu najważniejsze rozwiązania z ustawy powodziowej, które mają zastosowanie.

Rozwiązanie Okres obowiązywania Podstawa prawna
Rodzina lub osoba samotnie gospodarująca w rozumieniu ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, poszkodowana w wyniku wystąpienia powodzi, w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może otrzymać jednorazowy zasiłek powodziowy w kwocie równej wartości szkody według oświadczenia, nie wyższej niż 2 tys. zł. Zasiłek jest przyznawany niezależnie od dochodów. na wniosek złożony – do 15 marca 2025 r. – do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) gminy, na terenie której wnioskodawca poniósł szkodę w wyniku powodzi, albo gminy sąsiadującej, na terenie której przebywa w wyniku przeprowadzenia ewakuacji albo konieczności opuszczenia zagrożonego miejsca zamieszkania § 3, § 4 pkt 1 rozporządzenia; art. 5 ustawy
Na wniosek gminy zbywanie nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa przeznaczonych na cele mieszkaniowe na rzecz poszkodowanych następuje w trybie bezprzetargowym. do 15 września 2025 r. § 3, § 4 pkt 2 rozporządzenia; art. 7 ustawy
Faktyczna niemożność świadczenia pracy w związku z powodzią stanowi podstawę usprawiedliwienia nieobecności pracownika w pracy, za czas której pracodawca ma obowiązek wypłacić – za nie więcej niż 10 dni roboczych wynikających z rozkładu czasu pracy pracownika – wynagrodzenie minimalne (jeśli pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia za ten czas lub innej formy rekompensaty utraconego wynagrodzenia na podstawie odrębnych przepisów). Pracodawca może powierzyć pracownikowi wykonywanie pracy innego rodzaju niż wynikająca z nawiązanego stosunku pracy, jeżeli jest to konieczne w związku z usuwaniem skutków powodzi u tego pracodawcy – wtedy pracownik zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia liczonego jak za urlop wypoczynkowy. Przepisy te stosuje się odpowiednio do osób wykonujących pracę na podstawie stosunku służbowego. bez określenia terminu § 3 rozporządzenia, art. 8 ustawy
W przypadku zniszczenia na skutek powodzi dokumentów niezbędnych do ustalenia świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych lub zaopatrzenia emerytalnego przyjmuje się: - wszelkie dokumenty i zeznania świadków pozwalające na udowodnienie okresów zatrudnienia (ubezpieczenia) oraz czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby, macierzyństwa lub sprawowania opieki, - wszelkie dokumenty pozwalające na udowodnienie wysokości ich podstawy wymiaru. bez określenia terminu § 3 rozporządzenia; art. 9 ustawy
Środki z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych mogą być przeznaczone na cele związane z pomocą dla poszkodowanych zatrudnionych u pracodawcy, który utworzył fundusz, a także dla poszkodowanych zatrudnionych u innego pracodawcy. do 31 grudnia 2024 r. § 3, § 4 pkt 3 rozporządzenia, art. 10 ustawy
Środki PFRON mogą być przeznaczone m.in. na: - utrzymanie zagrożonych likwidacją na skutek powodzi miejsc pracy osób niepełnosprawnych, - odtworzenie zniszczonej lub utraconej na skutek powodzi infrastruktury i wyposażenia warsztatów terapii zajęciowej, zakładów aktywności zawodowej oraz przedsiębiorstw osób niepełnosprawnych prowadzących działalność gospodarczą, - dla osób niepełnosprawnych na zakup sprzętu rehabilitacyjnego, środków pomocniczych i przedmiotów ortopedycznych utraconych lub zniszczonych na skutek powodzi. Zakres działań określa minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. na wniosek albo wystąpienie o zgodę do dysponenta Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w terminie do 15 września 2025 r. § 3, § 4 pkt 4, art. 11 ustawy
Środki zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych wolno przeznaczyć m.in. na odtworzenie infrastruktury i wyposażenia, utraconych lub zniszczonych na skutek powodzi miejsc pracy oraz rehabilitacji osób niepełnosprawnych u dysponenta tego funduszu, na pomoc indywidualną dla osób niepełnosprawnych, w szczególności na zakup utraconego lub zniszczonego sprzętu rehabilitacyjnego, środków pomocniczych i przedmiotów ortopedycznych lub na ograniczenie barier technicznych i architektonicznych powstałych na skutek powodzi. możliwość wystąpienia o zgodę do dysponenta Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w terminie do 15 września 2025 r. § 3, § 4 pkt 5 rozporządzenia; art. 12 ustawy
Organ udzielający pomocy: - osobie niepełnosprawnej w formie środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo w formie spółdzielni socjalnej, (art. 12a ustawy o rehabilitacji), - pracodawcy w formie zwrotu kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych określonych w art. 26, art. 26d, art. 26e ustawy o rehabilitacji,- pracodawcy prowadzącemu zakład pracy chronionej lub będącemu przedsiębiorstwem społecznym w formie określonej w art. 32 ustawy o rehabilitacji, tj. zwrotu wskazanych tam kosztów i dofinansowania do oprocentowania kredytów,może odroczyć termin płatności należności z tytułu zwrotu udzielonej pomocy, jeżeli niemożność terminowego zwrotu pomocy jest skutkiem powodzi. Jeżeli beneficjent naruszył warunki umowy, na podstawie której udzielono mu pomocy, na skutek powodzi, organ może nie żądać zwrotu pomocy, pod warunkiem niezwłocznego usunięcia nieprawidłowości, i kontynuować realizację umowy lub odroczyć termin płatności należności z tytułu zwrotu pomocy. możliwość wystąpienia o odroczenie do 15 września 2025 r. § 3, § 4 pkt 6; art. 14 ustawy
PFRON może wypłacić refundację składek osobie niepełnosprawnej wykonującej działalność gospodarczą, a także niepełnosprawnemu rolnikowi lub rolnikowi zobowiązanemu do opłacania składek za niepełnosprawnego domownika, mimo nieterminowego opłacenia składek podlegających refundacji, jeżeli uchybienie terminu było skutkiem powodzi. do 15 września 2025 r. § 3, § 4 pkt 7 rozporządzenia; art. 16 ustawy; art. 25a ust. 1 ustawy o rehabilitacji
Starosta na wniosek pożyczkobiorcy może umorzyć w całości lub w części wraz odsetkami pożyczkę na sfinansowanie kosztów szkolenia w celu umożliwienia podjęcia lub utrzymania zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej, jeżeli na skutek powodzi:1. nastąpiła trwała lub czasowa przeszkoda w funkcjonowaniu instytucji szkoleniowej,2. poszkodowany bezrobotny w okresie trwania powodzi nie mógł podjąć lub ukończyć szkolenia. Umorzenia pożyczki dokonuje, w drodze decyzji, starosta na wniosek pożyczkobiorcy lub z urzędu w wypadku śmierci pożyczkobiorcy bez konieczności uzyskania opinii powiatowej rady rynku pracy. na wniosek złożony do 31 grudnia 2024 r., a w razie śmierci pożyczkobiorcy – z urzędu § 3, § 4 pkt 8 rozporządzenia; art. 17 ustawy; art. 42 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
Starosta na wniosek poszkodowanego może umorzyć w całości lub w części wraz z odsetkami przyznane refundacje na wyposażenie lub doposażenie stanowisk pracy, lub środki na podjęcie działalności gospodarczej, o których mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia, jeżeli miejsca pracy uległy zniszczeniu na skutek powodzi. Osoba bezrobotna, której zostaną umorzone środki przyznane na podjęcie działalności gospodarczej, w związku z utratą miejsca pracy na skutek powodzi, będzie mogła ponownie złożyć wniosek o ich przyznanie. na wniosek do 31 grudnia 2024 r. § 3, § 4 pkt 9 rozporządzenia; art. 18 ustawy; art. 46 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia
Starosta, na wniosek poszkodowanego bezrobotnego, przyzna mu prawo do świadczenia w wysokości zasiłku dla bezrobotnych (nieoskładkowane), za okres poprzedzający dzień zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy, przypadający do 31 października 2024 r., nie dłuższy jednak niż 30 dni, jeżeli opóźnienie w rejestracji było spowodowane powodzią, a poszkodowany spełnia konieczne warunki. Poszkodowanym bezrobotnym, którzy utracili prawo do zasiłku dla bezrobotnych z powodu upływu okresu jego pobierania, przysługuje prawo do zasiłku dla bezrobotnych przez okres 30 dni w wysokości zasiłku otrzymywanego w ostatnim miesiącu przysługiwania prawa, pod warunkiem niezaistnienia zawartych w ustawie o promocji zatrudnienia ustawowych przyczyn utraty statusu bezrobotnego. Starosta nie pozbawi osoby bezrobotnej tego statusu, mimo niestawienia się w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie lub brak powiadomienia o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa w terminie 7 dni, jeśli było to spowodowane powodzią. zarejestrowanie do 31 października 2024 r.termin utraty zasiłku ustala się na dzień 1 listopada 2024 r. § 3, § 4 pkt 10 rozporządzenia; art. 19 ustawy
Starosta może, w trybie określonym dla prac interwencyjnych, dokonywać ze środków Funduszu Pracy zwrotu, przez okres do 12 miesięcy, poniesionych przez pracodawcę kosztów na wynagrodzenia, nagrody i składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia skierowanych bezrobotnych zamieszkałych na obszarze gmin lub miejscowości objętych stanem klęski żywiołowej, a w przypadku pracodawcy, którego zakład został zniszczony na skutek powodzi – własnych pracowników – w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie iloczynu 2-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę i liczby zatrudnionych bezrobotnych w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Pracodawca nie może jednak zmniejszyć w tym okresie liczby zatrudnionych pracowników w stosunku do stanu na dzień podpisania umowy o refundację. Gdy pracodawca nie dotrzyma tego warunku, pomoc podlega wstrzymaniu od miesiąca, w którym to nastąpiło, w wysokości stanowiącej iloczyn przyznanej refundacji na jedną osobę i liczby zwolnionych pracowników. bez określenia terminu; pracodawca nie może zmniejszyć stanu zatrudnienia do 31 grudnia 2025 r. § 3 rozporządzenia; art. 20 i 21 ustawy
Pracodawca, który na skutek powodzi przejściowo zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej lub istotnie ograniczył jej prowadzenie, a nie ma środków na wypłatę pracownikom wynagrodzenia przysługującego za: - czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy z powodu powodzi (art. 8 ustawy), - czas niewykonywania pracy, jeżeli pracownik był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, które zostały bezpośrednio spowodowane powodzią, - wykonaną pracę polegającą na ochronie zakładu pracy przed powodzią lub na usuwaniu skutków powodzi, mającą na celu utrzymanie lub przywrócenie prowadzenia przez pracodawcę działalności gospodarczej, może złożyć do właściwego marszałka województwa wniosek o udzielenie nieoprocentowanej pożyczki z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zaspokojeniu może podlegać wynagrodzenie miesięcznie do wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z FUS, wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od pracodawcy.Zwrot pożyczki następuje w dowolnym terminie, jednak nie później niż do 31 grudnia 2025 r. Pracodawca może ubiegać się po tym terminie o umorzenie pożyczki w całości lub w części na wniosek złożony do marszałka województwa. Pożyczka może zostać umorzona, jeżeli pracodawca spełni warunki określone w art. 23 ust. 6 ustawy. wynagrodzenie wraz ze składkami za okres do 31 października 2024 r.; zwrot pożyczki nie później niż do 31 grudnia 2025 r. § 3, § 4 pkt 11 rozporządzenia, art. 23 ustawy
Zwalnia się od:- opłaty skarbowej dokonanie czynności urzędowej, wydanie zaświadczenia lub zezwolenia (pozwolenia, koncesji) oraz złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii, w sprawach związanych z usuwaniem skutków powodzi, - opłaty za wydanie dokumentu paszportowego osoby, które przedstawią wydane przez właściwy organ gminy zaświadczenie potwierdzające, że dokumenty zostały utracone w związku z powodzią,- opłaty za udostępnianie danych i informacji zgromadzonych w bazach danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a ustawy z 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne, standardowych opracowań kartograficznych oraz innych materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, a także wykonywanie czynności związanych z udostępnianiem tych informacji, opracowań i materiałów zgromadzonych w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym oraz wyrysów i wypisów z operatu ewidencyjnego – w przypadku konieczności uzyskania tych danych i informacji w związku z usuwaniem przez poszkodowanych skutków powodzi. do 15 września 2025 r. § 3, § 4 pkt 14, art. 29 ustawy
Zwalnia się od podatku dochodowego: 1. dochody (przychody) poszkodowanego otrzymane na usuwanie skutków powodzi z tytułu: a) nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, b) darowizn, do których nie ma zastosowania ustawa o podatku od spadków i darowizn.2. przychody poszkodowanego otrzymane na podstawie art. 10–13 i art. 17–19; wydatków i kosztów bezpośrednio sfinansowanych z tych przychodów nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, 3. przychody otrzymane na podstawie art. 23.Zwalnia się od podatku od spadków i darowizn darowizny, jeżeli do 31 grudnia 2025 r. zostaną przeznaczone przez obdarowanego na usunięcie skutków powodzi. zwolnienie stosuje się do 31 grudnia 2025 r. § 3 rozporządzenia, art. 30 ustawy
W przypadku oddania poszkodowanemu do nieodpłatnego używania środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, do 31 grudnia 2025 r. nie stosuje się przepisów o tym, że kosztów uzyskania przychodów nie stanowią odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych oddanych do nieodpłatnego używania. do 31 grudnia 2025 r. § 3 rozporządzenia, art. 31 ustawy
Świadczeń uzyskanych w związku z powodzią nie wlicza się do dochodu, od wysokości którego odrębne przepisy uzależniają uzyskanie świadczeń o charakterze socjalnym, ulg, dodatków i zwolnień, w tym z zakresu: - pomocy społecznej, - świadczeń rodzinnych, - dodatków mieszkaniowych, - stypendiów i pomocy materialnej dla uczniów,- stypendiów i zapomóg otrzymywanych przez studentów na podstawie przepisów ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce,- świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Świadczeń uzyskanych w związku z powodzią nie wlicza się do przychodu w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, od wysokości którego uzależniona jest możliwość uzyskania statusu bezrobotnego. Jeżeli zalaniu na skutek powodzi uległo co najmniej 30 proc. powierzchni gospodarstwa rolnego poszkodowanego ubiegającego się o świadczenia z pomocy społecznej albo świadczenia rodzinne, przy ustalaniu prawa do świadczeń z pomocy społecznej albo prawa do świadczeń rodzinnych do dochodu z gospodarstwa rolnego nie wlicza się powierzchni, która uległa zalaniu na skutek powodzi. do 15 września 2025 r. § 3, § 4 pkt 15 rozporządzenia; art. 33 ustawy
Składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz inne składki, do poboru których jest obowiązany ZUS, należne za okres od 1 sierpnia do 31 grudnia 2024 r., opłacone przez poszkodowanego będącego płatnikiem tych składek w terminie do 15 września 2025 r., uważa się za opłacone w terminie. W przypadku niedotrzymania tego terminu, odsetki za zwłokę będą naliczane poczynając od dnia następującego po jego upływie. składki za okres od 1 sierpnia do 31 grudnia 2024 r. opłacone do 15 września 2025 r. zostaną uznane za opłacone w terminie § 3, § 4 pkt 16; art. 36 ustawy

Czytaj więcej

Powódź 2024. Rząd Tuska wprowadza stan klęski żywiołowej. Jest rozporządzenie


Są też ułatwienia podatkowe i planowane nowe wsparcie dla powodzian

Obowiązują też już przepisy wprowadzające specjalne preferencje podatkowe. Pomagający powodzianom mogą stosować zerową stawkę VAT (pisaliśmy o tym w „Rzeczpospolitej” z 16 września i z 19 września). Z kolei poszkodowanym przedsiębiorcom odroczono terminy zapłaty podatku („Rzeczpospolita” z 19 września). Opisywaliśmy też ulgi na darowizny dla powodzian („Rzeczpospolita” z 18 września) oraz zasady rozliczania strat w podatkowych kosztach („Rzeczpospolita” z 17 września). 

Trzeba też podkreślić, że na wtorkowym posiedzeniu (25 września) rząd przyjął projekt ustawy przewidującej różne nowe formy wsparcia dla osób, które ucierpiały w wyniku ostatniej powodzi w południowo-zachodniej Polsce. W tym celu Rada Ministrów chce uzupełnić wspomnianą ustawę z 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi. Wprowadzone mają być nowe, dodatkowe rozwiązania, w tym jednorazowy zasiłek losowy w kwocie 1 tys. zł, przyznawany rodzicom dzieci w wieku szkolnym i odbywającym roczne przygotowanie przedszkolne. Więcej na ten temat pisaliśmy w Rzeczpospolitej z 25 września).

Czytaj więcej

Powodzianie dostaną wsparcie. Ustawa o usuwaniu skutków powodzi przyjęta przez rząd


















Od 17 września 2024 r. obowiązuje opublikowane tego dnia rozporządzenie Rady Ministrów z 16 września 2024 r. w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie (DzU poz. 1371; dalej: rozporządzenie). Wskazuje, jakie rozwiązania z ustawy z 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (tekst jedn. DzU z 2024 r., poz. 654; dalej: ustawa) będą mogły być wprowadzane na czas powodzi wobec osób, które na terenach dotkniętych kataklizmem mieszkają, pracują, ale także dla firm z terenów objętych stanem klęski żywiołowej.

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Czym jeździć
Technologia, której nie zobaczysz. Ale możesz ją poczuć
Materiał Promocyjny
BaseLinker uratuje e-sklep przed przestojem
Tu i Teraz
Skoda Kodiaq - nowy wymiar przestrzeni
Nieruchomości
Ministerstwo Rozwoju przekazało ważną wiadomość ws. ogródków działkowych
Prawo dla Ciebie
Nowy obowiązek dla właścicieli psów i kotów. Znamy szacowany koszt
Nieruchomości
Sąsiad buduje ogrodzenie i chce zwrotu połowy kosztów? Przepisy są jasne