W wystąpieniu do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosława Gowina Adam Bodnar przypomina, że celem postępowania habilitacyjnego jest podjęcie przez radę wydziału uchwały o nadaniu bądź odmowie nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego.
- Choć postępowanie to inicjowane jest przez samego habilitanta, to zdarzyć się może, że nie będzie on zainteresowany w kontynuowaniu go. Wśród powodów żądania zakończenia postępowania habilitacyjnego wskazuje się, m.in. zły stan zdrowia habilitanta lub jego najbliższych, konieczność długotrwałego wyjazdu, brak środków na uzupełnienie badań, o które wnioskuje recenzent, przekonanie o braku obiektywizmu po stronie recenzentów, ocena, że na podstawie uzyskanych recenzji nie ma szansy na pozytywne zakończenie postępowania habilitacyjnego, ujawnienie wcześniej opublikowanych prac, w których uzyskano bardzo podobne wyniki - wskazuje Rzecznik.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami postępowanie w sprawie nadania stopnia naukowego może się toczyć jedynie na wniosek uprawnionego podmiotu i nie jest możliwym wszczęcie go z urzędu. Jednak przepisy ustawy o stopniach naukowych milczą o skutkach cofnięcia takiego wniosku lub złożenia wniosku o umorzenie postępowania habilitacyjnego. W związku z tym, zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o stopniach naukowych w tym zakresie odpowiednio stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.). Przewidują one obligatoryjne i fakultatywne umorzenie postępowania. Rzecznik zauważa, że zgodnie z doktryną cofnięcie wniosku o wszczęcie postępowania administracyjnego jest równoznaczne z brakiem żądania uprawnionego podmiotu do rozpoznania konkretnej sprawy administracyjnej. Oznacza to, że przedmiot postępowania przestaje istnieć i obliguje to organ do umorzenia postępowania.
Z sygnałów docierających do Biura RPO wynika, że niektóre rady wydziałów uznają, iż ze względu na cel ustawy o stopniach naukowych, wyrażony w jej art. 18a, nie można zastosować art. 105 § 1 k.p.a. W ich ocenie obligatoryjne umorzenie prowadziłoby m.in. do kończenia postępowań, mimo zaawansowanego etapu prac komisji habilitacyjnej. Dlatego ewentualna możliwość umorzenia postępowania rozpatrywana jest w świetle art. 105 § 2 k.p.a., który stanowi, że organ administracji publicznej może umorzyć postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.
- Konsekwentnie należałoby przyjąć, że art. 105 § 2 k.p.a. mógłby być rozpatrywany jedynie w sytuacji, gdy strona zażądałaby umorzenia postępowania i jednocześnie nie cofnęła wniosku o wszczęcie. Niemniej niektóre rady wydziałów, stosując odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, wydają rozstrzygnięcia w oparciu o art. 105 § 1 k.p.a., biorąc pod uwagę interes społeczny w kontynuowaniu postępowania. Zarówno w przypadku cofnięcia wniosku, jak i żądania umorzenia postępowania, rady odmawiając umorzenia postępowania odwołują się do interesu społecznego, rozumianego jako kształcenie i promowanie kadr naukowych w celu prowadzenia badań. W ich ocenie, mimo że postępowanie awansowe inicjuje we własnym interesie habilitant, to toczy się ono także w interesie społecznym - wyjaśnia Rzecznik.
