Rada UE w sprawie Polski przekroczyła swoje kompetencje

W dniu dzisiejszym Paolo Mengozzi przedłożył Trybunałowi Sprawiedliwości opinię dotyczącą stwierdzenia nieważności decyzji Rady 2010/10/WE z 20 listopada 2009 r. w sprawie przyznania przez władze Polski pomocy państwa na zakup nieruchomości rolnych w okresie od dnia 1 stycznia 2010 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. (sygnatura sprawy: C-117/10).

- Rada przekroczyła swoje kompetencje i wydała decyzję wyraźnie sprzeczną z ostatecznym stanowiskiem przyjętym przez Komisję w wytycznych na lata 2007-2013 w sprawie niezgodności środków pomocowych ze wspólnym rynkiem - uznał rzecznik generalny.

Komisja przeciwko Radzie UE

Na mocy Załącznika IV aktu dotyczącego przystąpienia Polski do Unii, środki pomocowe przyznawane na mocy traktatu WE uznaje się za „istniejącą pomoc" do końca trzeciego roku od dnia przystąpienia. Nowe państwa członkowskie miały, w razie potrzeby, zmienić te środki do czasu upływu tego terminu. Po tym terminie każda pomoc niezgodna z wytycznymi stosowanymi przez Komisję miała być uznana za „nową pomoc". Ponadto, przepisy prawa Unii upoważniały Komisję do wydania zaleceń zawierających propozycje właściwych środków w przypadku, gdyby stwierdziła ona, że istniejący program nie jest zgodny lub przestał być zgodny ze wspólnym rynkiem.

Komisja wydała dwa razy wytyczne w sprawie pomocy państwa w sektorze rolnym dla Polski. Wytyczne z 2000 r. wygasły z końcem 2006 r., jednak miały obowiązywać do końca 2007 r. pod warunkiem, że „istniejąca pomoc" zostałaby do nich dostosowana do dnia 31 kwietnia 2007 r. Wytyczne te zaliczały zakup nieruchomości do wydatków kwalifikowanych do pomocy na inwestycje w gospodarstwa rolne. Wytyczne w sprawie pomocy państwa w sektorze rolnym i leśnym na lata 2007-2013 dotyczyły pomocy na inwestycje w gospodarstwach rolnych. Pomoc mogła być przyznawana na zakup gruntów, poza gruntami budowlanymi, w cenie nieprzekraczającej 10% wydatków kwalifikowanych inwestycji.

W 2004 r. Polska poinformowała Komisję o środkach, które proponowała uznać za „istniejącą pomoc" dla sektora rolnego. Polska zwróciła się w 2006 r. o utrzymanie pomocy na inwestycje w zakup gruntów rolnych oraz o zaliczenie ich zakupu do wydatków kwalifikowanych do pomocy inwestycyjnej, a następnie o zmianę wytycznych na lata 2007-2013. Komisja odmówiła dokonania wnioskowanych zmian.

W 2009 r. Polska zwróciła się do prezydencji oraz do Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa o zezwolenie, w drodze wyjątku, na pomoc na zakup gruntów rolnych w Polsce na okres od dnia 1 stycznia 2010 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. Komisja była przeciwna udzieleniu tego zezwolenia.

W dniu 20 listopada 2009 r. Rada przyjęła decyzję w sprawie przyznania przez Polskę pomocy państwa na zakup nieruchomości rolnych w okresie od dnia 1 stycznia 2010 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. Decyzją tą uznano za zgodną ze wspólnym rynkiem pomoc związaną z udzielaniem kredytów w wysokości do 400 mln PLN.

Oba systemy pomocy – zatwierdzony przez Radę oraz system zgłoszony przez Polskę w 2004 r., stosowany do 31 grudnia 2009 r. – składają się z dotacji na spłatę odsetek od kredytów na zakup gruntów rolnych.

Uznawszy, że przyjmując wspomnianą decyzję Rada obeszła decyzję Komisji zobowiązującą Polskę do zakończenia, najpóźniej do dnia 31 grudnia 2009 r., istniejącego systemu pomocy na zakup nieruchomości rolnych, Komisja wniosła do Trybunału o stwierdzenie nieważności decyzji Rady.

Propozycja rzecznika

W dzisiejszej opinii rzecznik generalny zaproponował, aby Trybunał stwierdził nieważność decyzji Rady.

Rzecznik generalny przychylił się do stanowiska Komisji i stwierdził, że system pomocy na zakup gruntów rolnych zgłoszony przez Polskę w 2004 r. utrzymał status „istniejącej pomocy" do dnia 31 grudnia 2009 r. Po upływie terminu trzech lat od przystąpienia, każda pomoc uznana za niezgodną ze wspólnym rynkiem miała być uznana za „nową pomoc". Na mocy wytycznych dla rolnictwa na lata 2007-2013, środki wspierające zakup gruntów rolnych zgłoszone w 2004 r. zachowały status „pomocy istniejących" po 31 grudnia 2007 r., ponieważ przewidziany był dwuletni okres przejściowy dla wprowadzenia wspomnianych wytycznych. Systemy pomocy z 2004 r. mogły zatem być przedmiotem stosownych środków podjętych zgodnie z przepisami prawa Unii dotyczącymi pomocy państwa.