Co się zmieniło w stawkach VAT dla produktów rolnych

Chodzi o nowelizację z 11 kwietnia 2008 r. (DzU nr 74, poz. 444), która weszła w życie 1 maja (pisaliśmy o niej w „Rz” w 30 kwietnia).

Zmiany wiążą się z zakończeniem 30 kwietnia 2008 r. okresu przejściowego, w którym na podstawie traktatu akcesyjnego Polska miała prawo do stosowania 3-proc. stawki VAT na nieprzetworzone produkty rolne, oraz z wynegocjowaniem przedłużenia tego okresu do końca 2010 r. Niestety, nie wszystkie produkty rolne zostały objęte wydłużonym okresem przejściowym – w odniesieniu to tych towarów stawka VAT musiała wzrosnąć i wynosi obecnie 7 proc.

Przepisy obowiązujące od 1 maja 2004 r. wskazywały, że niektóre produkty rolne nieprzetworzone (np. zboża, ziemniaki, warzywa, owoce, mięso i mleko – wymienione w załączniku nr 6 do ustawy o VAT) podlegały opodatkowaniu 3-proc. stawką. Od maja 2008 r. stawka ta miała zostać podwyższona do 7 proc. Ostatecznie jednak, w wyniku dalszych negocjacji z Komisją Europejską, udało się wydłużyć okres, w którym dostawa środków spożywczych będzie ciągle opodatkowana 3-proc. VAT.

Niektóre towary i usługi od 1 maja 2008 r. opodatkowane są 7-proc. VAT (zamiast poprzednio stosowanej stawki 3 proc.)

Nowym okresem przejściowym nie zostały jednak objęte środki do produkcji nieprzetworzonych artykułów spożywczych oraz usługi związane z rolnictwem. Nowelizacja ustawy o VAT wprowadza nowy załącznik zawierający listę produktów, dla których wciąż zastosowanie ma 3-proc. stawka VAT (zastępuje on dotychczasowy załącznik nr 6). Szczegółowa analiza nowego załącznika wskazuje, że nie znalazły się w nim niektóre pozycje wymienione poprzednio. W efekcie te towary i usługi nie mogą dłużej korzystać z 3-proc. stawki podatku. Zatem ich sprzedawcy od 1 maja 2008 r. muszą opodatkowywać sprzedaż według stawki 7 proc. Najbardziej oczywistą konsekwencją tej zmiany jest wzrost cen brutto tych produktów, gdyż producenci chcąc utrzymać obecny poziom zyskowności, będą przerzucać ciężar podatku na ostatecznych konsumentów.

Najważniejszą grupą produktów, których dotyczy wzrost stawki VAT z 3 do 7 proc., są nawozy rolnicze (m.in. fosforowe, potasowe, zwierzęce i roślinne). Ich sprzedaż po 1 maja 2008 r. jest opodatkowana wyższą stawką VAT (7 proc.). W tym miejscu warto jednak wskazać na jeden wyjątek. Otóż preferencyjna stawka 3 proc. na sól potasową stosowaną jako nawóz rolniczy wynika z treści rozporządzenia wykonawczego do ustawy o VAT. Okazuje się, że mimo zmiany ustawy o VAT Ministerstwo Finansów nie zakończyło jeszcze prac nad nowelizacją rozporządzenia w tym zakresie. W efekcie, mimo że ustawa wskazuje na obowiązek opodatkowania sprzedaży nawozów rolniczych według stawki 7 proc., sól potasowa – do momentu nowelizacji rozporządzenia – może ciągle korzystać ze stawki 3 proc.

Stosowanie niższej stawki VAT nie jest już możliwe np. w odniesieniu do dostaw produktów leśnych, ziemi ogrodniczej i wełny. Warto również podkreślić, że nowy załącznik do ustawy o VAT nie wymienia usług związanych z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt, usług związanych z leśnictwem i pozyskiwaniem drewna oraz usług związanych z rybołówstwem i rybactwem. Wszystkie te usługi podlegają więc stawce 7 proc.

Omawiane zmiany w ustawie o VAT związane z podwyższeniem stawki podatku na środki do produkcji rolniczej, w szczególności na nawozy, najsilniej odczują rolnicy niebędący podatnikami VAT. Dla nich bowiem oznacza to realny wzrost kosztów produkcji rolnej. Chcąc zmniejszyć negatywne konsekwencje tych zmian, ustawodawca zdecydował się na podwyższenie kwoty zwrotu zryczałtowanego podatku VAT dla rolników ryczałtowych z 5 do 6 proc. Ma to zrekompensować rolnikom podwyżkę VAT na te produkty rolne, które od 1 maja 2008 r. nie korzystają już z 3-proc. stawki podatku.

Wejście w życie nowelizacji ustawy o VAT jest ogólnie korzystne dla konsumentów kupujących nieprzetworzone artykuły spożywcze. W istocie bowiem preferencyjna 3-proc. stawka VAT w odniesieniu do tych towarów została utrzymana. Oznacza to, że w najbliższych latach konsumenci nie odczują wzrostu cen na te produkty wynikającego z podwyżki stawek podatku VAT.

Wprowadzone zmiany jednocześnie zakładają zrekompensowanie rolnikom wzrostu stawki VAT na środki służące do produkcji rolnej (np. nawozy) poprzez podwyższenie zryczałtowanej stawki zwrotu. Trudno jest obecnie przewidzieć, czy rekompensata ta będzie całkowita. Jeśli tak – zmiany podatkowe nie powinny mieć wpływu na ceny artykułów spożywczych. Może się jednak okazać, że wzrost kosztów produkcji rolnej związany z podwyższeniem stawki VAT na nawozy nie jest w pełni pokrywany zwiększonym zwrotem podatku. W takim wypadku może pojawić się tendencja do podwyższania cen artykułów rolnych.

Dla nich zmiana ustawy o VAT ma skutek negatywny. Podwyższona jest stawka, a więc i cena oferowana klientom ostatecznym, którzy w większości przypadków nie mogą odliczać podatku naliczonego, bo nie mają statusu podatników VAT.