Za nieszczepienie dzieci może grozić ograniczenie władzy rodzicielskiej

Oświadczenie w sprawie ewentualnych konsekwencji związanych z odmową szczepienia dzieci wydał Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak.

Rzecznik przypomina, że rodzice mają prawo wyrazić, po rozmowie z lekarzem, ostateczną zgodę na szczepienie małoletniego dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską. Decyzja powinna być podjęta z dużą rozwagą i po dokładnym przeanalizowaniu wszelkich argumentów dotyczących szeroko pojętego dobra dziecka. Jednak w Polsce szczepienia ochronne są ustawowym obowiązkiem.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit b ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2016 r. poz. 1866, z późn. zm.) osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się szczepieniom ochronnym. W przypadku osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych, czyli np. małoletniego dziecka, odpowiedzialność za wypełnienie obowiązku szczepień ponosi przedstawiciel ustawowy, jak też opiekun faktyczny – osoba sprawującą, bez obowiązku ustawowego, stałą opiekę nad pacjentem, który ze względu na wiek, stan zdrowia albo stan psychiczny opieki takiej wymaga (art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta).

O obowiązku poddania dziecka szczepieniom opiekunów musi powiadomić lekarz. W sytuacji, gdy rodzice małoletnich dzieci nie zgodzą się na zaszczepienie dziecka, zakład opieki zdrowotnej ma obowiązek zawiadomić o tym Państwową Inspekcję Sanitarną. Jej zadaniem jest m.in. kontrola zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz  zapobiegania chorobom zakaźnym i innym chorobom powodowanym warunkami środowiska oraz ich zwalczania.

Upoważniony inspektor sanepidu ma prawo wydać decyzję administracyjną ws. poddania się szczepieniu. Jeśli nie zostanie wykonana, sanepid będzie mógł najpierw wszcząć postępowanie egzekucyjne, a następnie skierować sprawę do sądu. Postępowanie w sprawie odmowy poddania się obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu toczyłoby się w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

Ale to nie wszystko. Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna, może zawiadomić sąd opiekuńczy o fakcie uchylania się przez rodziców od poddania obowiązkowym szczepieniom ich małoletnich dzieci. Sąd w celu sprawdzenia sytuacji opiekuńczo – wychowawczej małoletniego wszczyna postępowanie w przedmiocie ograniczenia władzy rodzicielskiej. Zgodnie z art. 109 § 1 i 2 kodeksu rodzinno-opiekuńczego, jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarządzenia, może w szczególności:

1) zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny, realizowania innych form pracy z rodziną, skierować małoletniego do placówki wsparcia dziennego, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej lub skierować rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń;

2) określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun;

3) poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego;

4) skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi;

5) zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej albo powierzyć tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie, niespełniającym warunków dotyczących rodzin zastępczych, w zakresie niezbędnych szkoleń, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej albo zarządzić umieszczenie małoletniego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej.