Qvo vadis Iustitia?

To tylko niektóre wnioski z zakończonej w sobotę konferencji „Niezależność sądownictwa i zawodów prawniczych jako fundamenty państwa prawa – wyzwania współczesności”, nad którą patronat objęła „Rz”. Zorganizowały ją wspólnie Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Izba Radców Prawnych, Helsińska Fundacja Praw Człowieka oraz International Bar Association (IBA).

Uczestnicy dyskutowali m.in. o przyczynach kryzysu społecznego zaufania do zawodów prawniczych.

– Społeczeństwo oczekuje od prawników profesjonalizmu i tego, że na pierwszym miejscu będą stawiać interes obywatela i publiczny, a na dalszym własny. [b]Prawnik nie jest przedsiębiorcą, a jeśli prawo bardziej staje się biznesem niż profesją społecznej misji, to ludzie tracą do niego zaufanie[/b] – mówił meksykański adwokat Alejandro Ogarrio, działacz Międzynarodowego Stowarzyszenia Prawników IBA. I dodał, że [b]udzielanie ubogim pomocy prawnej za darmo to elementarny obowiązek adwokatów[/b].

Według niego organizacje i samorządy prawnicze muszą promować zasady sprawiedliwości, dbać o przestrzeganie norm etycznych przez swoich członków, o czystość szeregów. – Samorząd prawniczy nie może zamienić się w zamknięty klan elity finansowej – podkreślał mecenas Ogarrio.

Tomasz Wardyński, członek Naczelnej Rady Adwokackiej oraz IBA, wskazywał, że adwokatura nie może być grupą interesu zintegrowaną ze względu na wspólnotę celów ekonomicznych. Powinna zadbać m.in. o przejrzyste funkcjonowanie własnych instytucji dyscyplinujących, żeby ochronić zawód przed utratą zaufania z powodu działalności niektórych swoich członków.

Na nic się zdadzą nowe budynki sądowe, komputery i najlepsze prawo, kiedy na salach rozpraw zabraknie mądrych i profesjonalnych sędziów – wskazywali dyskutanci panelu poświęconemu sądownictwu.

Prof. Andrzej Rzepliński, sędzia Trybunału Konstytucyjnego, przekonywał, że sędziowie obok wszelkich wymaganych przez ustawy przymiotów muszą mieć odwagę. I choć krytykował szeroką dziś kognicję, to nie miał wątpliwości, że to właśnie sądy mają posiadać monopol na ostateczne rozstrzyganie sporów prawnych.

– Wrażliwość, uczciwość i wysoki profesjonalizm są niezbędne do tego, by być dobrym sędzią – argumentowała sędzia Katarzyna Gonera z Sądu Najwyższego. Zachęcała też sędziów, by przed krytyką, którą zdarza im się słyszeć po ogłoszeniu wyroku, bronili się dobrym uzasadnieniem swoich decyzji.

O tym, że w naszym kraju robi się wiele, by podważyć bezstronność sędziów, wspominał prof. Tadeusz Ereciński. Jako przykład podał rozpowszechnianie przez polityków informacji, że rozpatrujące latami sprawy sądy gospodarcze przeszkadzają w rozwoju gospodarki. – A to nieprawda – twierdził.

– Przez najbliższe lata możemy mieć kłopoty z doborem dobrej kadry sędziowskiej – przestrzegał krakowski sędzia Waldemar Żurek. Jego zdaniem [b]w ostatnich latach zbytnio skupiono się na inwestycjach w budynki, komputery czy zmiany prawa, a zapomniano o ludziach[/b].

W takim gronie nie mogło zabraknąć tematu niechcianego przez sędziów nadzoru ministra sprawiedliwości nad sądownictwem. Sędzia Stanisław Dąbrowski, przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa, podkreślał, iż mówienie o tym, że to jedynie nadzór administracyjny, jest nieprawdą. – Minister może tworzyć i likwidować sądy, wybierać prezesów, przenosić sędziów do innych sądów – wyliczał.