- W prasie pojawiają się informacje, że czerwiec jest najmniej korzystnym miesiącem do składania wniosku o emeryturę ze względu na niską waloryzację składek. W czerwcu 2018 r. mogłabym złożyć wniosek o wyliczenie emerytury, ale może warto poczekać jeszcze miesiąc lub dwa? – pyta czytelniczka.
Jeśli wniosek o przyznanie emerytury czytelniczka złoży w czerwcu, do obliczenia świadczenia ZUS zastosuje wskaźnik rocznej waloryzacji składek. Natomiast w pozostałych miesiącach ZUS zastosowałby wskaźnik kwartalny, który zwykle jest wyższy.
Zasady ustalania wysokości emerytur i rent określają przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1383 ze zm.; dalej: ustawa emerytalna). W myśl art. 25a tej ustawy, przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25, jest waloryzowana kwartalnie.
W przypadku ustalania wysokości emerytury:
- w I kwartale danego roku – ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za III kwartał poprzedniego roku,
- w II kwartale danego roku – ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za IV kwartał poprzedniego roku,
- w III kwartale danego roku – ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za I kwartał danego roku,
- w IV kwartale danego roku – ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za II kwartał danego roku.
Waloryzacja roczna
To już IV edycja kongresu dla liderów świata finansów
Składki zewidencjonowane na indywidualnym koncie ubezpieczonego waloryzowane są co roku, przy zastosowaniu rocznego wskaźnika. Operację tę przeprowadza się od 1 czerwca każdego roku. Waloryzacji podlega kwota składek zapisanych na koncie ubezpieczonego według stanu na 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana.
Metoda roczna nie uwzględnia jednak dowartościowania składek za ostatnie miesiące pracy przed przejściem na emeryturę, zewidencjonowanych po 31 stycznia. Dlatego roczną waloryzację uzupełnia ta kwartalna, za ostatnie kwartały niestanowiące pełnego roku kalendarzowego.
Metodę liczenia dodatkowej, uzupełniającej kwartalnej waloryzacji składek, określoną w art. 25a ustawy emerytalnej wprowadziła nowelizacja tej ustawy z 20 kwietnia 2004 r. (DzU nr 121, poz. 1264). Intencją było podwyższenie świadczeń emerytalnych w taki sposób, aby stan konta przechodzących na świadczenie uwzględniał przyrost przypisu składek przypadający po ostatniej waloryzacji rocznej.
Kwartalna jako uzupełnienie
Roczną waloryzację składek przeprowadza się do czasu, gdy ubezpieczony zgłosi wniosek o emeryturę. Wtedy składki waloryzuje się dodatkowo kwartalnie za okres, za który nie były one objęte obliczeniami rocznymi. Jeśli więc wysokość emerytury ustala się np. w kwietniu lub maju, składki zapisane na koncie ubezpieczonego po 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację roczną, jak i składki zewidencjonowane wcześniej poddane ostatniemu rocznemu docenieniu (z czerwca poprzedniego roku) są dodatkowo waloryzowane kwartalnie. Gdy zaś emerytura jest ustalana w czerwcu, kwota składek poddana ostatniej waloryzacji rocznej nie jest dodatkowo dowartościowana kwartalnie. Została już bowiem doceniona rocznie za poprzedni rok od 1 czerwca roku, w którym został zgłoszony wniosek o emeryturę.
Wzrost przypisu składek
Formuła obliczania wskaźnika waloryzacji składek rocznej oraz kwartalnej jest oparta na wzroście przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne. W I kwartale roku wzrost przypisu składek w stosunku do IV kwartału poprzedniego roku jest znacznie wyższy niż w pozostałych kwartałach. W konsekwencji wskaźnik waloryzacji składek za I kwartał danego roku jest dużo wyższy niż roczny. Im większa jest ta różnica, tym waloryzacja kwartalna składek jest dla ubezpieczonego bardziej korzystna od rocznej.
Wskaźnik w danym roku
Wnioski o przyznanie świadczenia oraz wypłatę, które są złożone w czerwcu, są najmniej korzystne, ponieważ kwota składek jest wówczas poddana ostatniej rocznej waloryzacji i nie podlega żadnej waloryzacji kwartalnej. Jeśli wniosek wpłynie do ZUS w innych miesiącach, odbywa się zarówno waloryzacja roczna, jak i kwartalna. Jest to więc korzystniejsze.
Waloryzacja składek jest jednym z elementów odpowiadających za podwyższenie świadczenia. Dłuższa aktywność zawodowa powoduje, że rośnie kwota składek zapisywanych na kontach emerytalnych w ZUS. Maleje jednocześnie wskaźnik dalszego trwania życia, przez który dzielony jest zebrany kapitał.
Według ZUS i Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, jeżeli przejście na emeryturę zostanie opóźnione o 9 miesięcy i nastąpi w lipcu, to te 9 miesięcy świadczeń, których nie pobierzemy, pozostanie w naszym kapitale emerytalnym. Kiedy poprosimy o wyliczenie emerytury, to będzie ona o tyle wyższa. W odpowiedzi na interpelację 16066 resort pracy wskazał: "(...) w przypadku osoby, która spełniła warunki do emerytury, tj. osiągnęła wiek emerytalny, przed 1 czerwca danego roku i zamierza przejść na emeryturę w I połowie tego roku, najkorzystniejszym terminem na ustalenie prawa do emerytury jest kwiecień lub maj, czyli pierwsze dwa miesiące drugiego kwartału. Natomiast osoby, które zamierzają przejść na emeryturę w czerwcu danego roku, ponieważ dopiero w tym miesiącu spełniają wymagane warunki lub też nie chcą (nie mogą) kontynuować dłużej pracy zawodowej, powinny wstrzymać się z tą decyzją i zgłosić wniosek o emeryturę w III lub IV kwartale tego roku, a więc nie wcześniej niż w lipcu, tj. pierwszym miesiącu III kwartału.".
Ubezpieczeni gromadzą w ZUS kapitał emerytalny i ten kapitał jest co roku waloryzowany. Odchodząc na emeryturę np. w lipcu 2018 r., będą mieli zapewnioną waloryzację składek za cały 2017 r. i dodatkowo za I kwartał 2018 r.
Rada dla ubezpieczonych
Również pracownicy ZUS odradzają zainteresowanym składanie wniosku o emeryturę w czerwcu z uwagi na brak zastosowania kwartalnego wskaźnika waloryzacji składek.
Na podstawie danych z roku 2017 i z lat poprzednich można powiedzieć, że najwyższy jest wskaźnik waloryzacji za I kwartał każdego roku kalendarzowego. A jest on stosowany do wniosków o emeryturę złożonych w III kwartale roku kalendarzowego. Czasem więc warto poczekać z wnioskiem o świadczenie do lipca lub sierpnia.
Powód różnic
Nadwyżka wskaźnika waloryzacji kwartalnej nad roczną wynika z:
- okresowości wypłat wynagrodzeń, w tym w szczególności w I kwartale w porównaniu do IV kwartału,
- zasady nieujemności konta w wyniku przeprowadzenia waloryzacji kwartalnych (wskaźnik waloryzacji nie może być mniejszy od 100 proc.), oraz
- zasady wskaźnika waloryzacji co najmniej rekompensującego inflację (wskaźnik ten nie może być niższy niż wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych).
