Mniej Ukraińców pracuje na dziele. Raport ZUS

Od ponad trzech lat prawo nakazuje informować Zakład Ubezpieczeń Społecznych (na formularzu RUD) o umowach o dzieło zawartych po 1 stycznia 2021 r. Organ rentowy zapisuje te dane w specjalnym rejestrze. Informacje przekazują płatnicy składek, a także osoby fizyczne zlecające wykonanie dzieła.

W ubiegłym roku umowy o dzieło zawierano także z cudzoziemcami. Z najnowszych danych organu rentowego, do których dotarła „Rzeczpospolita”, wynika, że liczba obcokrajowców wykazanych w formularzach RUD wyniosła prawie 23,1 tys., co stanowi 6,69 proc. wszystkich wykonujących umowy o dzieło.

Czytaj więcej:

Prawo pracy

Za 746 tys. Ukraińców płyną składki do ZUS, tylko 8 tys. ma umowy o dzieło

Z najnowszych danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do których dotarła „Rzeczpospolita” wynika, że nasz rynek pracy nie opiera się na umowach o dzieło. Dotyczy to zarówno zatrudnienia Polaków, jak i cudzoziemców.

Pro

Więcej cudzoziemców zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych

Dla porównania, w 2022 r. takich osób było mniej. Liczba cudzoziemców wykazana w formularzach RUD wyniosła wówczas 19,2 tys. osób (co stanowiło 5,6 proc. wszystkich wykonujących pracę na tej podstawie).

– Generalnie wzrosła liczba cudzoziemców zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych z nieco ponad 1 mln w 2022 r. do 1,12 mln w 2023 r. Zainteresowanie podejmowaniem pracy w naszym kraju może mieć również przełożenie na wzrost liczby osób zawierających umowy o dzieło. Niemniej jednak zjawisko cały czas obserwujemy i analizujemy, również pod kątem ewentualnej weryfikacji prawidłowości omijania przepisów ubezpieczeniowych – mówi Paweł Żebrowski, rzecznik ZUS.

Jak bowiem wskazuje, ZUS prowadzi postępowania weryfikacyjne w kontekście wykonywania umów o dzieło.

– W takich działaniach sprawdzane jest, czy faktycznie wykonywana praca nie stanowi podstawy do odprowadzania składek na ubezpieczenia, w tym także w zakresie pracy na rzecz własnego pracodawcy. Praktyka pokazuje, że nadal mamy przypadki, gdy mimo wykonywania czynności charakterystycznych dla zlecenia lub świadczenia usług są one kwalifikowane jako umowa o dzieło tylko ze względu na brak konieczności odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne – wyjaśnia.

Czytaj więcej:

Biznes

Biznes potrzebuje rąk do pracy, także z zagranicy

W fabrykach, w hotelach i na budowach, gdzie do niedawna obok Polaków najczęściej pracowali obywatele Ukrainy, z miesiąca na miesiąc przybywa imigrantów także z bardzo odległych państw, np. Hindusów czy Filipińczyków.

Pro

Wyjątki od ogólnego obowiązku informowania ZUS

W tym kontekście warto przypomnieć, że od ogólnego obowiązku informowania obowiązują wyjątki. Zgłaszać nie trzeba np. umów o dzieło zawartych z własnym pracownikiem, wykonywanych na rzecz własnego pracodawcy, ale podpisanych z innym podmiotem. A także tych zawartych z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą w celu świadczenia usług, które są zgodne z profilem ich firmy.

Wyłączone z tego obowiązku zostały także podmioty i jednostki organizacyjne, np. stowarzyszenia, fundacje czy spółki prawa handlowego, które nie muszą rejestrować się w ZUS jako płatnicy składek.

Jednak, co ciekawe, pomimo wzrostu liczby obcokrajowców pracujących na umowach o dzieło spadł odsetek obywateli Ukrainy, którzy je wykonują. W 2022 r. stanowili oni 42,73 proc. wszystkich cudzoziemców na tej formie umowy. Z kolei w 2023 r. – 39,56 proc.

Przybywa za to Białorusinów

– To wpisuje się w szersze trendy. Generalnie udział Ukraińców na polskim rynku pracy się zmniejsza. Mieliśmy jedynie chwilowy wzrost w czasie, w którym nastąpiła kulminacja napływu uchodźców wojennych z tego kraju – mówi Łukasz Kozłowski z Federacji Przedsiębiorców Polskich.

Potwierdza to też Katarzyna Siemienkiewicz, ekspertka Pracodawców RP.

– Obywatele Ukrainy aktywni zawodowo w naszym kraju dzielą się na dwie grupy. Jedną tworzą osoby, które przebywają u nas tymczasowo m.in. ze względu na sytuację w ich państwie. Druga to osoby, które przyjechały z zamiarem stałego pobytu – mówi ekspertka.

Jak podkreśla, tym pierwszym nie zależy na stałym zatrudnieniu, a wiele takich osób, które wjechały do Polski po wybuchu wojny, mogło już wrócić do siebie.

– Stąd spadek umów o dzieło, które mogły być ich domeną – wyjaśnia.

Łukasz Kozłowski zwraca z kolei uwagę, że Ukraińcy są u nas wciąż zdecydowanie najliczniejszą grupą aktywnych zawodowo obcokrajowców, ale już niejedyną. Potwierdzają to też dane. W 2023 r. wzrosła przykładowo liczba Białorusinów, którzy stanowili 21,31 proc., a rok wcześniej 16,70 proc. cudzoziemców zatrudnionych na umowach o dzieło.