Urlop okolicznościowy: jest wolne na pogrzeb ojca, ale nie na ślub matki

- Pracodawca odmówił mi urlopu na ślub matki. Wyszła za mąż po raz drugi po 6 latach od śmierci ojca. Czy naprawdę nie miałam prawa do urlopu na ten ślub, skoro dostałam taki na pogrzeb ojca? Czy jak mój syn będzie się kiedyś żenił, to też nie dostanę urlopu?

– pyta czytelniczka

Z powodu ślubu lub pogrzebu w najbliższej rodzinie pracownikowi przysługuje pełnopłatne zwolnienie od pracy zwane potocznie urlopem okolicznościowym. Pracodawca musi go udzielić, jeśli otrzyma wyraźny wniosek pracownika w tej sprawie, a wnioskodawca spełnia warunki wynikające z przepisów prawa.

Jeden lub dwa dni

Dwa dni urlopu okolicznościowego przysługują zatrudnionemu na umowę o pracę w razie własnego ślubu, a także urodzenia się jego dziecka. Jeden dzień wolnego szef musi dać, gdy w związek małżeński wstępuje latorośl podwładnego. Ale już na ewentualne przygotowania do ślubu siostry czy rodzica urlop okolicznościowy nie przysługuje. Wtedy pracownik zmuszony jest uszczknąć wolny dzień z puli urlopu wypoczynkowego.

Znacznie większe możliwości uczestnictwa w uroczystościach rodzinnych bez konieczności brania urlopu wypoczynkowego dają smutne zdarzenia: zgon lub pogrzeb. Tak wynika z § 15 rozporządzenia w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. z dnia 30 maja 1996 r. Nr 60, poz. 281 z późn. zm.). W razie śmierci i pogrzebu  małżonka, dziecka, ojca, matki, ojczyma albo macochy pracownik dostanie dwa dni urlopu okolicznościowego. Jednodniowe zwolnienie można wziąć w związku ze zgonem i pogrzebem siostry, brata, babci, dziadka, teściowej i teścia, a także innej osoby, jeśli pozostawała  na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.

Warto zajrzeć do zakładowego regulaminu pracy. Może on bowiem przewidywać lepsze niż kodeksowe zasady udzielania urlopu okolicznościowego, np. zwolnienie od pracy również na ślub siostry czy rodzica albo zwiększony wymiar  takich zwolnień czyli więcej wolnych dni.

Dowód się przyda

Z przepisów nie wynika, kiedy i na co trzeba wykorzystać zwolnienie okolicznościowe, ale nie ma w tej kwestii całkowitej dowolności. Nieobecność w pracy musi się ściśle wiązać z okolicznościami, które uzasadniały  wniosek o urlop okolicznościowy, czyli ślubem, zgonem lub pogrzebem. Nie musi jednak przypadać w dniu któregoś z tych zdarzeń. Powinna jednak być zachowana rozsądna więź czasowa między nimi a terminem urlopu okolicznościowego. Może więc on przypadać na okres przygotowań do ślubu lub pogrzebu, ale też kilka dni po takich uroczystościach.

Do wniosku o urlop okolicznościowy nie trzeba załączać żadnych oświadczeń ani zaświadczeń. Po powrocie do pracy warto jednak mieć choćby kserokopię aktu zgonu lub aktu ślubu, gdyż pracodawca ma prawo zażądać przedstawienia jakiegoś dowodu na to, że wystąpiły okoliczności uzasadniające udzielenie urlopu okolicznościowego.

Wynagrodzenia za czas płatnych urlopów okolicznościowych ustalane jest na podstawie rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy. Oblicza się je tak samo jak za urlop, ale składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy.

Urlop niezależny od innych

Zwolnienie  okolicznościowe jest niezależne od urlopu wypoczynkowego. Jeśli nie zostanie wykorzystane, nie powiększy zaległości urlopowych. Nie przysługuje za nie również ekwiwalent urlopowy.

Może się zdarzyć, że ślub w rodzinie lub uroczystość pogrzebowa zdarzą się, gdy pracownik korzysta z urlopu wypoczynkowego lub przebywa na zwolnieniu lekarskim. W takim przypadku pracownik nie może ubiegać się o zwolnienie okolicznościowe od pracy, gdyż nie pracuje. W przypadku urlopu wypoczynkowego może co najwyżej wystąpić do szefa o jego anulowanie, przerwanie lub przesunięcie tak, by można było wykorzystać urlop okolicznościowy. Pracodawca nie musi jednak wyrazić na to zgody.