Okna lwowskiego mieszkania wychodziły na wzgórza. 4 lipca nad ranem dziadka obudziły strzały. Nie dowiem się już od niego, jak czuje się człowiek, który śpi, nasłuchując kroków na schodach. Wiem, że wtedy, nad ranem, dziadek wstał i podszedł do otwartego okna (było już jasno). I zobaczył.

Z odległości około 100 – 200 metrów trudno mu było rozpoznać, kto stoi nad dołem. Zrozumiał tylko, że to grupa 25 – 30 cywilów pilnowana przez żołnierzy w mundurach polowych. Jedna osoba leżała na noszach. Stojący żegnali się znakiem krzyża. Padła kolejna salwa. I następna... – Co się dzieje? Co to za strzały? – zapytała babcia, która dotąd leżała cicho, udając, że śpi. Dziadek odwrócił się do niej blady. – Śpij, śpij, to Niemcy przestrzeliwują broń – odpowiedział zmienionym głosem. Nie miała wątpliwości, że – jak określiła po latach – było to „pobożne kłamstwo”.

Rano trzeba było pójść do pracy. Z taką samą jak zawsze niepewnością, czy się dojdzie i czy się wróci. – Codziennie – wspominała babcia – przechodziłam koło więzienia i słyszałam krzyki torturowanych Polaków. 4 lipca o ósmej rano, tuż po przyjściu do Instytutu, dziadek natknął się na swojego pryncypała. – Co się stało?! – przestraszył się Rudolf Weigl. – Czy pan nie spał w nocy? – wykrzyknął, widząc twarz młodego pracownika ściętą smutkiem, przerażeniem i wszystkimi przeżyciami koszmarnej nocy. Kiedy usłyszał relację, poprosił cicho: – Niech mi pan tego nie mówi. Ja nie mogę tego słuchać.

4 lipca 1941 roku funkcjonariusze hitlerowscy (zdaniem świadków był to oddział ukraiński) zamordowali we Lwowie kilkudziesięciu wybitnych naukowców polskich i członków ich rodzin. Prawdopodobnie około 40 osób. Byli wśród nich między innymi: prof. Antoni Cieszyński, Tadeusz Boy-Żeleński, prof. Jan Grek, prof. dr Roman Longchamps de Berier, prof. Tadeusz Ostrowski, prof. Adam Sołowij i dr Stanisław Ruff. Dziadek, który zaczął studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza od medycyny, a ostatecznie ukończył biologię, musiał zetknąć się z niektórymi z nich osobiście.Niedawno znalazłam sprawozdanie (z lat 80. ubiegłego wieku?) z wystąpienia dziadka dotyczącego zbrodni. Podsumował je tak: – Tam, na Wzgórzach Wuleckich, były diabły i wiem teraz, jak wygląda piekło... Uderzyło mnie to określenie, bo dziadek rzadko używał tak drastycznych porównań. Nam, wnukom, za każdym razem powtarzał: – Wiecie, to było tak straszne, jak sobie tylko można wyobrazić. Babcia nie dodawała już wtedy nic od siebie. Siedzieliśmy, milcząc. Ja myślałam o tej scenie z filmu TVP „Czwartego lipca o świcie, we Lwowie”, kiedy idą przez bursę Abramowiczów aż do wzgórz szlakiem pomordowanych. A dziadek, jak 60 lat temu, patrzy przez to samo okno.

Autorka jest korespondentką londyńskiego tygodnika „Nowy Czas”. Prowadzi bloga: http://sosenka.salon24.pl