Bez wyrzutów sumienia

Regulaminy gry w piłkę nożną dają jasną wykładnię prawie wszystkiego. Mówią nawet, jak ma się zachować sędzia, kiedy piłka zawiśnie na gwoździu wystającym z poprzeczki bramki. Ale w przypadku oszustwa są bezradne. Ciężar odpowiedzialności spada wtedy na sędziów, którzy muszą podejmować trudne decyzje nawet w sytuacjach, których dobrze nie widzą.

Zbigniew Boniek uważa, że błędy arbitra są nieodłącznym elementem gry i walka o ich wyeliminowanie jest skazana na niepowodzenie. Ale ten pogląd, wyrażany przez wielu czynnych i byłych piłkarzy, wydaje się coraz mniej popularny. Od kiedy technika może pomóc sędziom w sytuacjach dyskusyjnych, należałoby z niej skorzystać. Jednak FIFA, od której to zależy, jest niereformowalna.

Michał Listkiewicz, członek Komisji Sędziowskiej FIFA, mówi, że pomysł wykorzystania zapisu telewizyjnego miał zwolenników, ale powstał nowy problem: kto może wystąpić z inicjatywą jego analizy. Ustalono, że tylko sędzia, a nie któraś ze stron. I to wtedy, kiedy ma wątpliwości. Gdyby w środę w Paryżu Martin Hansson miał wątpliwości, poczekałby z podjęciem decyzji. Skoro bramkę uznał, a gra została wznowiona, nic decyzji nie może zmienić.

W podobnej sytuacji znalazł się kiedyś polski sędzia Ryszard Wójcik. W roku 1998 prowadził mecz Ligi Mistrzów Real – Leeds na stadionie Santiago Bernabeu w Madrycie i uznał bramkę strzeloną przez słynnego napastnika Raula. – Od razu po reakcji piłkarzy i części widowni wiedziałem, że coś jest nie tak – mówi Wójcik. – Wydawało mi się, że wszystko widziałem dobrze i miałem prawo sądzić, że Raul uderzył piłkę głową. Ale on zrobił to ręką, machnąwszy nią przed głową tak, że mogli to zobaczyć tylko kibice zza bramki i kilku piłkarzy. Sędzia liniowy niczego nie dostrzegł. Kiedy wychodziliśmy na drugą połowę, zapytałem w tunelu Raula, czy strzelił ręką. On podniósł tylko obydwie ręce do góry, uśmiechnął się, a ja już miałem pewność, że popełniłem błąd. Swojej decyzji zmienić nie mogłem, opisałem więc w protokole całą sytuację. Na tej podstawie Komisja Dyscyplinarna UEFA ukarała Raula zakazem występu w dwóch czy trzech następnych meczach. Ale jury d’appel uznało, że nie można karać piłkarza na podstawie opisu sytuacji, której sędzia dobrze nie widział, więc Raulowi włos z głowy nie spadł – kończy Wójcik.

[srodtytul]Bezradny sędzia[/srodtytul]

Nie można powiedzieć, że FIFA i UEFA nie starają się zapobiegać tego rodzaju sytuacjom. Na podstawie zapisu telewizyjnego już w roku 1994 ukarano włoskiego obrońcę Mauro Tassottiego. Podczas ćwierćfinałowego meczu mistrzostw świata z Hiszpanią Tassotti w brutalnym ataku złamał nos pomocnikowi Luisowi Enrique, co uszło uwagi sędziów. Jednak po tym, co zobaczono na filmie, Włocha ukarano dyskwalifikacją na osiem meczów, równoznaczną z zakazem gry w finale mundialu. Łatwiej po fakcie ukarać jednego piłkarza niż całą drużynę. Meczów z zasady nie powtarza się z powodu błędów sędziowskich. Zdarzyło się to jednak w eliminacjach do poprzednich finałów mistrzostw świata. W spotkaniu Uzbekistanu z Bahrajnem japoński sędzia nie wiedział co zrobić w chwili wykonywania rzutu karnego dla Uzbekistanu. Kiedy jeden z Uzbeków wbiegł zbyt szybko w pole karne, sędzia powinien nakazać powtórzenie strzału, a on podyktował rzut wolny dla Bahrajnu.

FIFA nie miała wyjścia. Musiała przyznać, że wyznaczony przez nią arbiter sam naruszył przepisy. Ale ani Martin Hansson, ani inni sędziowie dający się nabrać na sztuczki piłkarzy przepisów nie łamią. Oni tylko, po ludzku, podejmują złe decyzje, bo nie są w stanie wygrać z nieuczciwymi zawodnikami i nie nadążają za wydarzeniami na boisku.

Odróżnienie przez sędziego faulu faktycznego od pozorowanego, zwłaszcza przy szybkiej grze, na małej przestrzeni pola karnego i często w tłumie zawodników zasłaniających sytuację, nie jest łatwe. Z tego między innymi powodu sędziowie międzynarodowi wyposażeni są w system komunikacji między sobą – słuchawki i mikrofony. Główny może otrzymać od asystentów informację o sytuacji, której sam nie jest w stanie dostrzec. Następnym krokiem jest wprowadzenie, na razie w formie próby i tylko w Lidze Europejskiej (dawny Puchar UEFA), dwóch dodatkowych sędziów. Biegają oni za boiskiem, wzdłuż linii bramkowych, obserwując sytuację w polu karnym. Można z dużym prawdopodobieństwem założyć, że gdyby taki sędzia był w meczu Francji z Irlandią, dostrzegłby naruszenie przepisów przez Henry’ego. Mam do tego piłkarza szczególny sentyment, ponieważ byłem chyba pierwszym dziennikarzem w Polsce, który o nim napisał. W roku 1996 oglądałem we Francji kilka meczów AS Monaco, w których 19-letni Henry przypominał mi Kazimierza Deynę. Przyglądałem mu się przez lata, traktując jak swoje „odkrycie”, chociaż Francja odkryła go przede mną. Zawsze grający fair, przyjmujący z godnością nawet brutalne ataki obrońców, spełniał moje oczekiwania. Aż do środy.

– Będę szczery: zagrałem ręką. Nie jestem jednak sędzią, to on dopuścił takie zagranie. Wszelkie pytania trzeba kierować do niego – powiedział Henry po meczu, dobrze wiedząc (jak Raul w spotkaniu prowadzonym przez Wójcika), że jest już bezkarny.

To jest straszne wyznanie. Problem tkwi zresztą nie tylko w kategoriach etycznych. Do jaskrawych naruszeń przepisów gry dochodzi przede wszystkim dlatego, że wzrosła wartość zwycięstwa. Każdy laur ma wymierną cenę. Wystarczy, nazajutrz po oszustwie Henry’go, spojrzeć na największy dziennik sportowy w Europie „L’Equipe” (na szczęście cieszy się z awansu na mundial bez ostentacji, w tonie słodko-gorzkim). Gazeta pełna jest ogromnych reklam, w których kluczowe francuskie firmy plus Toyota gratulują drużynie awansu, bo robią z federacją piłkarską interesy. Dla nich ręka Henry’ego to biznes.

[srodtytul]Krzywdzą mnie, krzywdzę ja[/srodtytul]