W latach 80. nietrudno było o liberałów w cudzysłowie i bez: za liberała partyjnego miał się rzecznik MSW Wojciech Garstka, liberalną mieniła się „Polityka", wolny rynek chwalili towarzysze zasiadający we władzach spółek polonijnych, a w zbiorach Biblioteki Narodowej podziemnych wydań dzieł Friedricha Augusta von Hayeka jest bodaj więcej niż Józefa Piłsudskiego. Jeden był jednak filozof, który przemyślał liberalizm do końca i proponował go jako długofalową strategię. I właśnie on zmarł u progu niepodległości.

Niewygodny cokół

Mirosław Dzielski bywa wprawdzie przywoływany w debacie publicznej, doczekał się swojej ulicy, pism zbiorowych, serii wydawniczej i towarzystwa naukowego, w publicznym obiegu jednak nie zaczął nigdy funkcjonować na dobre. Po roku 1989 setki nazwisk zyskały większy rozgłos. Środowisko jego uczniów, współpracowników i wielbicieli postanowiło potraktować go jako symbol. Symbolem stał się też po trosze za sprawą pamięci zbiorowej, która z jednej strony potrzebuje pomników, z drugiej – mocno ukazuje wielkość i przegraną Mirosława Dzielskiego na tle słabości innych „liberałów polskich" i pospolitości współczesnego nam czasu.

Rangę krakowskiego myśliciela, ale i wysokość cokołu, na jaki go wyniesiono, świetnie ukazują określenia filozofa, które wracają w kolejnych wspomnieniach i odsłonach. „Sokratesem polskim" nazwał go po raz pierwszy bodaj we wspomnieniu pośmiertnym Henryk Woźniakowski. Do Mojżesza, który nie dotarł do Ziemi Obiecanej, porównał Dzielskiego w kazaniu pogrzebowym dominikanin ojciec Marek Pieńkowski. Obaj użyli tych fraz niejako warunkowo, zdając sobie sprawę, że skromnemu filozofowi takie koturny byłyby nie w smak. Powodowały one bowiem, że trudno było dojrzeć w jego obliczu kpiarza i facecjonistę, który z Januszem Szpotańskim układał parafrazy pieśni kościelnych. Robert Kaczmarek, wydawca podziemnego „Merkuryusza Krakowskiego i Powszechnego", wspomina zaś: „po wydaniu numeru odbierał od łączniczki 20 egzemplarzy do kolportażu, odliczał ich cenę od własnego honorarium i bez śladu wzruszenia inkasował pozostałe złotówki. Na ogół wychylaliśmy kielicha na pohybel, po czym, kiedy już wychodziłem, zwracał mi dopiero co otrzymaną kwotę, przeznaczając ją na fundusz »Merkuriusza«".