Europa była świadkiem najstraszniejszych okrucieństw i barbarzyństwa na swojej ziemi, wojen między narodami, między chrześcijanami, między chrześcijanami a muzułmanami. Na jej ziemiach rozgrywały się długoletnie wojny, okupacje i pogromy, mordy narodów, a w szczególności systematyczne wyniszczenie Żydów i Cyganów przez nazistów niemieckich oraz ich pomocników.
Trwały dialog jest wyrażeniem skruchy i żalu z powodu tego, co się zdarzyło, oraz powrotem do podwalin zasadniczej moralności, która ma być w centrum istnienia wiary monoteistycznej. W tym sensie Żydzi i Polacy mogą tu się przyczynić do uzupełnienia kultury dialogu: mamy wspólnego bohatera, którym jest dr Janusz Korczak. Lekarz i wychowawca, pisarz i człowiek. Rozwinął kulturę dialogu i wcielał ją w swoich domach dziecka. Został zamordowany i spalony w Treblince razem ze swoimi sierotami. Jego życie jest symbolem dialogu, jego śmierć – symbolem poddania się świata barbarzyństwu nazistowskiemu, które – niestety – stało się częścią przerażającego doświadczenia europejskiego.
Kwestia chrześcijaństwa Europy, chociaż wygląda dość banalnie, wcale nie jest tak prosta, i to nie dlatego, że chrześcijaństwo dzieli się na różne odłamy i że taki podział w przeszłości powodował krwawe wojny na tle religijnym, ale również dlatego, że do Europy przedostały się inne wyznania, w szczególności muzułmańskie, i stały się częścią integralną istnienia europejskiego. Co więcej, nie można nie zauważać, że część cywilizacji europejskiej, jak teraz, tak i w przeszłości jest bezbożna i za najbardziej stosowne uważa wyraźne rozdzielenie wiary od państwa, jak to się stało i jest nadal we Francji.
Z drugiej strony właśnie Polacy za pośrednictwem Jana Pawła II przynieśli do Europy i do całego świata wymiar tolerancji i solidarności między narodami, między wyznaniami i między rasami. W tym zachowaniu się papieża był również silny wątek dialogu z Żydami. Właśnie on dał nam poczucie bycia „starszymi braćmi”.
Chrześcijaństwo, tak jak je tłumaczył Jan Paweł II, może być bardzo doniosłym elementem konstytucjonalizmu europejskiego; stanowi wychowawcze źródło tolerancji, moralności i solidarności. Może być nawet mostem między Europą a resztą świata.
