Fiskus nakazuje doliczać wartość składki do przychodu

Ubezpieczenie OC ma uchronić członków zarządów spółek kapitałowych przed finansowymi konsekwencjami nieprawidłowego zarządzania. Jego popularność nie maleje w ostatnich czasach i wiele firm ma w swojej ofercie ubezpieczenie OC członków zarządu zwane również ubezpieczeniem D&O (Directors & Officers).

[srodtytul]Dwa rodzaje umów[/srodtytul]

W praktyce się zdarza, że polisa jest imienna, tzn. obejmuje członków zarządu wymienionych z imienia i nazwiska.

Często też polisy D&O są bezimienne, gdyż umowa ubezpieczenia przewiduje objęcie ochroną zarządu spółki, bez względu na jego skład. Wówczas ochroną objęci są obecni (tj. w chwili zawierania umowy) i przyszli członkowie zarządu, a nawet członkowie ich rodzin. Niekiedy zmiana składu ilościowego zarządu nie wpływa na wysokość składki, którą jest z góry ustalona zryczałtowana kwota.

Zakup takiego ubezpieczenia wiąże się ze stosunkowo dużym wydatkiem, dlatego jego koszt ponosi zwykle spółka. W związku z tym pojawia się pytanie o konsekwencje podatkowe wykupienia takiej polisy dla członków zarządu.

[srodtytul]Co na to organy podatkowe[/srodtytul]

W opinii organów podatkowych wykupienie przez spółkę ubezpieczenia D&O, gdy członek zarządu zatrudniony jest na umowę o pracę, skutkuje powstaniem u niego przychodu z tzw. nieodpłatnych świadczeń, zgodnie z art. 12 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0399EB567886BAEC3CD8CE3039719CD8?id=80474]ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.; ustawa o PIT)[/link]. Według tego przepisu za przychód ze stosunku pracy uważa się oprócz wypłat pieniężnych także wartość świadczeń nieodpłatnych oraz świadczeń w naturze.

Zdaniem organów podatkowych:

- samo objęcie ubezpieczeniem członków zarządu rodzi skutek podatkowy w postaci przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych,

- wartość świadczenia przypadającego na poszczególnych członków zarządu należy ustalić, dzieląc wysokość składki przez liczbę osób objętych ubezpieczeniem ([b]interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 3 września 2008 r., (IPPB2/415-900/08-2/MK[/b]: „kwota składki rozkłada się solidarnie na wszystkich członków zarządu objętych przedmiotowym ubezpieczeniem. Składka w częściach odpowiadających poszczególnym członkom zarządu stanowi dla nich przychód”).

W efekcie spółka jako płatnik powinna doliczać wartość świadczenia z tytułu wykupienia polisy D&O do przychodu ze stosunku pracy – w przypadku członka zarządu będącego pracownikiem. Wtedy również może pobierać zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.

[srodtytul]Gdy brak przysporzenia[/srodtytul]

Warto jednak wskazać argumenty, które przemawiają za słusznością odmiennego stanowiska.

Należy podkreślić, że z treści art. 11 ust. 1 ustawy o PIT wynika zasada, zgodnie z którą przychodem są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Według regulacji zawartej w przytoczonym przepisie, aby pieniądze i wartości [b]pieniężne mogły być traktowane jako przychód, wystarczy, by były one postawione do dyspozycji podatnika, natomiast żeby świadczenia w naturze i inne nieodpłatne świadczenia były uznane za przychód, konieczne jest otrzymanie tych świadczeń.[/b]

Otrzymanie świadczenia, jako realne przysporzenie, przejawia się w przyroście majątku podatnika. W przypadku zaś objęcia pracowników ubezpieczeniem takiego realnego przysporzenia brak, co w konsekwencji decyduje o braku przychodu po stronie pracownika.

[srodtytul]Kłopoty z ustaleniem[/srodtytul]

Nawet gdyby uznać, że przychód powstaje w momencie wykupienia polisy i zapłaty składki (poszczególnych rat składki), to powstaje pytanie, jak ustalić wartość świadczenia.

Zgodnie z ustawą o PIT wartość nieodpłatnych świadczeń przy usługach zakupionych należałoby ustalić według ceny zakupu. Przy czym ceną zakupu jest zryczałtowana kwota składki, która obejmuje wszystkich członków zarządu (bądź nawet ich rodziny). Nie jest natomiast znana cena zakupu przypadająca na poszczególnych pracowników, a tylko skonkretyzowana wartość świadczenia może stać się przychodem podlegającym opodatkowaniu.

[srodtytul]Sąd po stronie podatników[/srodtytul]

Jeżeli zatem nie jest możliwe ustalenie faktu otrzymania przez podatnika świadczenia albo nie ma możliwości określenia jego wartości w konkretnej kwotowej wysokości rzeczywiście przypadającej na podatnika, nie może być również mowy o powstaniu po stronie takiego podatnika przychodu, który mógłby podlegać opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy o PIT. [b]Wynika tak z wyroku WSA w Warszawie z 9 kwietnia 2009 r. (III SA/Wa 2019/08).[/b]

Podkreślmy, że wprawdzie przedstawione argumenty zapewne nie spotkają się z akceptacją organów podatkowych, ale mogą posłużyć w ewentualnym sporze sądowym z nimi.

[ramka][b]Jakie ryzyko jest chronione[/b]