Jak liczyć różnice kursowe od operacji na rachunku walutowym

Posługują się nim art. 15a ust. 2 i 3 ustawy o CIT oraz art. 24c ust. 2 i 3 ustawy o PIT.

„Faktycznie zastosowany kurs waluty” z danego dnia jest wykorzystywany przy obliczaniu wartości różnic kursowych.

Jednocześnie ust. 4 przywołanych regulacji mówi, że w razie braku możliwości uwzględnienia faktycznie zastosowanego kursu waluty z danego dnia przyjmuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.

Interpretacja tych pozornie prostych przepisów budzi wiele wątpliwości z uwagi na to, że ustawodawca nie zdefiniował pojęcia faktycznie zastosowanego kursu waluty.

Problem opisywany był szeroko w DF z 4 stycznia br. Warto jedynie przypomnieć, że właściwa wykładnia wskazanych przepisów ma przede wszystkim znaczenie dla ustalania różnic kursowych od operacji finansowych dokonywanych za pośrednictwem walutowego rachunku bankowego.

Można bowiem przyjąć, że w takiej sytuacji nie występuje „faktycznie zastosowany kurs waluty”, bo z uwagi na to, że transakcje są przeprowadzane w tej samej walucie, w jakiej prowadzony jest rachunek, i nie dochodzi do faktycznego przeliczenia waluty obcej na złote, wartość waluty obcej w polskich złotych powinna być ustalona według odpowiedniego kursu średniego ogłoszonego przez NBP.

Zgoła odmienne stanowisko wypływa jednak z interpretacji przepisów prawa podatkowego wydanych przez organy podatkowe. W ich ocenie, w tej sytuacji, za „faktycznie zastosowany kurs waluty” uznać można kurs kupna lub sprzedaży ogłoszony przez bank, z którego usług korzysta podatnik. Tym samym zastosowanie średniego kursu NBP jest niezasadne.

Taką też odpowiedź uzyskał podatnik, który we wniosku o pisemną interpretację przepisów zajął następujące stanowisko dotyczące sposobu obliczania wartości różnic kursowych w przypadku posługiwania się rachunkiem walutowym:

- przy ustalaniu różnic kursowych w związku z poniesionym kosztem, dla wyliczenia wartości tego kosztu w dniu zapłaty należy przyjąć kurs średni NBP, a nie kurs faktycznie zastosowany, gdyż zapłata w walucie obcej bezpośrednio z rachunku walutowego, bez wymiany waluty skutkuje tym, że nie ma możliwości uwzględnienia kursu faktycznie zastosowanego,

- przy ustalaniu różnic kursowych z tytułu uzyskanego przychodu, dla ustalenia wartości przychodu w dniu jego otrzymania także należy posłużyć się kursem średnim NBP, gdyż podatnik otrzymuje płatność w walucie obcej na własny rachunek walutowy i nie dochodzi do wymiany tej kwoty na złote,

- przy ustalaniu różnic kursowych z tytułu otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej, dla ustalenia wartości tych składników w dniu ich wpływu oraz w dniu zapłaty lub innej formy wypływu należy posłużyć się kursem średnim NBP, gdyż wnioskodawca otrzymuje środki dewizowe na rachunek walutowy i następnie te same środki są z tego rachunku przelewane na konto kontrahenta, a tym samym taka operacja nie wiąże się z zakupem ani sprzedażą waluty, a więc nie ma możliwości uwzględnienia faktycznie zastosowanego kursu.

Organ podatkowy nie zgodził się z tym, uznając, że zastosowane powinny być kursy ogłoszone przez bank, w którym podatnik ma rachunek walutowy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, uchylając tę interpretację, w wyroku z 4 grudnia 2009 r. (III SA/Wa 1190/09)

bezpośrednio odniósł się do pojęcia faktycznie zastosowanego kursu waluty i stwierdził, że dotychczasowa jego wykładnia przyjęta przez organy podatkowe jest nieprawidłowa.

W ocenie sądu, z przepisów podatkowych „wprost i w sposób, który nie powinien budzić większych wątpliwości, wynika, że istotnym elementem tych przepisów jest aspekt faktyczny. Fakty natomiast to nic innego jak stany, które się zdarzyły, zaistniały, miały miejsce.

Jeśli jest zatem mowa o faktycznym zastosowaniu czegoś, to znaczy, że mamy do czynienia z posłużeniem się tym czymś w ramach określonych czynności (działań). Innymi słowy faktycznie zastosowany kurs waluty z określonego dnia to taki kurs, który rzeczywiście został użyty, którym się posłużono, wykorzystując go w danej operacji finansowej.

Jeśli zatem jest mowa o wartości »tego przychodu«, czyli przychodu wyrażonego w walucie obcej w dniu jego otrzymania lub o wartości »tego kosztu«, czyli kosztu wyrażonego w walucie obcej w dniu zapłaty, przeliczanych według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, to dotyczy to przypadków, w których w dniu otrzymania przychodu lub zapłaty kosztu rzeczywiście doszło do zastosowania kursu waluty przy dokonaniu operacji polegającej na otrzymaniu przychodu lub zapłaty kosztu, związanego ze zmianą wartości wyrażonych w walucie obcej na walutę polską.

Tylko wówczas można bowiem stwierdzić, że wartość przychodu i odpowiednio kosztu była faktycznie przeliczana (przewalutowywana).

Jeżeli natomiast, tak jak w okolicznościach przedstawionych przez wnioskodawcę, wskazane operacje związane z otrzymaniem przychodu i zapłatą kosztu nie wiązały się w faktycznej realizacji z koniecznością zastosowania kursu waluty, to przypadek ten należy uznać za mieszczący się w dyspozycji art. 15a ust. 4 updop (ustawa o CIT – przyp. red.).

Niemożliwość bowiem uwzględnienia przy obliczaniu wartości różnic kursowych kryterium w postaci faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu z uwagi na nieistnienie takiego faktu, prowadzi do posłużenia się w jego miejsce kursem średnim ogłaszanym przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień”.

Ten wyrok wydaje się kolejnym potwierdzeniem stanowiska znajdującego oparcie w obowiązujących przepisach oraz, co ciekawe, zaprezentowanego przez ministra finansów (zobacz - "Przy obliczaniu różnic kursowych wciąż są problemy z przyjęciem właściwego kursu waluty" ), zgodnie z którym przy obliczaniu różnic kursowych w odniesieniu do operacji dokonywanych za pośrednictwem walutowego rachunku bankowego, gdy nie dochodzi do sprzedaży ani kupna waluty, nie można uwzględnić faktycznie zastosowanego kursu waluty, a tym samym powinno się zastosować kurs średni ogłaszany przez NBP.

Omawiany wyrok nie jest jeszcze prawomocny. Co więcej, zgodnie z informacjami uzyskanymi w WSA w Warszawie, w sprawie została złożona skarga kasacyjna.