Jak rozliczyć koszty podwyższenia kapitału

Spółki giełdowe z niecierpliwością czekały, aż Naczelny Sąd Administracyjny przedstawi na piśmie argumenty, które przesądziły o rozstrzygnięciu z 24 stycznia 2011r. (II FPS 6/10).

Zgodnie z nim spółki mogą zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów część wydatków związanych z nową emisją akcji. Wyjątkiem są tylko kwoty, bez poniesienia których nie jest możliwa taka operacja. W momencie ogłoszenia uchwała ta została entuzjastycznie przyjęta przez spółki giełdowe. Złagodziła ona bowiem stanowisko prezentowane wcześniej przez większość składów tego sądu.

Uzasadnienie ustne dało pewne wstępne wskazówki co do zasad kwalifikacji wydatków związanych z podwyższeniem kapitału w drodze emisji akcji.

Teraz, analizując uzasadnienie pisemne, możemy przyjrzeć się rozstrzygnięciu i podstawom prawnym, na których oparł się NSA, a następnie rozpocząć drogę postępowania o stwierdzenie nadpłaty i odzyskać nadpłacony podatek. Niestety, nie wszystkie informacje są dobre dla podatników.

Z uzasadnienia ustnego NSA wynikało, że wydatki związane z przygotowaniem prospektu emisyjnego są kosztem uzyskania przychodu. W pisemnym zostały wskazane jako przykład kosztów, których nie uwzględnia się przy obliczaniu dochodu.

NSA klasyfikując wydatki, odniósł się do funkcjonującego w ustawie o CIT podziału kosztów na bezpośrednio i pośrednio związane z przychodem. Wyjaśnił, że do tych pierwszych zalicza się koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów.

Natomiast do tzw. kosztów pośrednich należy zaliczyć wszystkie wydatki, które są ponoszone w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu, a więc związane z funkcjonowaniem podmiotu (wydatki ogólnoadministracyjne).

Sąd wyjaśnił, że gdy uzyskanie przychodu wprost  zależy od poniesienia danego kosztu, to taki koszt można rozliczyć dopiero w momencie wystąpienia przychodu. W konsekwencji taki związek między kosztem warunkującym uzyskanie przychodu i tym przychodem NSA określił mianem bezpośredniego.

Na tej podstawie uznał, że wydatki bezpośrednio związane z pozyskaniem dodatkowego kapitału w drodze emisji publicznej akcji nie mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu. To dlatego że przychód w rozumieniu ustawy o CIT nie wystąpi.

Warto zauważyć, że wydatki, których zdaniem NSA nie można zaliczyć do kosztów podatkowych, to dokładnie te same kategorie, które podlegały odpisom amortyzacyjnym na podstawie art. 16b ust. 2 pkt 1 ustawy o CIT (obowiązywał on do  końca 2002 r.).

W skardze podatnik argumentował, że po  skreśleniu tego przepisu wydatki w nim wymienione na  podwyższenie kapitału zakładowego mogły zostać zaliczone jednorazowo do kosztów uzyskania przychodów w momencie poniesienia. NSA uznał taki wniosek za pozbawiony uzasadnionych podstaw.

Koszty pośrednie zostały zdefiniowane jako koszty ogólne funkcjonowania osoby prawnej służące zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów i niewykazujące związku z konkretnym przychodem.

Zdaniem NSA tego typu wydatki można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu także wtedy, gdy są związane z nabyciem usług w celu emisji akcji. Są to bowiem typowe koszty pośrednie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, której efekty podlegają opodatkowaniu.

W konsekwencji wydatki na obsługę prawną, doradztwo inwestycyjne, pomoc prawną, usługi audytorskie, usługi i pośrednictwo firmy inwestycyjnej, usługi marketingowe i poligraficzne, wyceny i tłumaczenia to koszty ogólne funkcjonowania osoby prawnej (koszty pośrednie), które można uwzględnić przy obliczaniu podstawy opodatkowania.

Które wydatki nie są kosztem

NSA wyjaśnił, że kosztem uzyskania przychodów nie są wydatki związane z emisją nowych akcji, bez których nie jest możliwe podwyższenie przez spółkę akcyjną kapitału zakładowego. Wyjaśnił, że należy do nich zaliczyć:

- opłaty notarialne,

- opłaty sądowe,

- podatek od czynności cywilnoprawnych.

W przypadku podwyższenia kapitału w drodze emisji akcji będących przedmiotem oferty publicznej objętych prospektem emisyjnym kosztem nie są również:

- opłaty giełdowe,

- koszty druku dokumentów akcyjnych,

- koszty sporządzenia, drukowania i dystrybucji prospektu emisyjnego lub jego skróconej wersji,

- koszty oferowania papierów wartościowych

Co można uwzględnić przy obliczaniu dochodu

Z uchwały wynika, że pozostałe wydatki należy potraktować jako koszty ogólne funkcjonowania spółki kapitałowej. Są więc one kosztem podatkowym. Opierając się na uzasadnieniu pisemnym uchwały NSA, można założyć, że chodzi m.in. o:

- doradztwo inwestycyjne,

- pomoc prawną,

- usługi audytorskie,

- usługi i pośrednictwo firmy inwestycyjnej,

- usługi marketingowe,

- usługi poligraficzne,