Nie przeliczaj pensji, gdy pracownik odbiera czas wolny

Dotychczas były wątpliwości, jak ustalać normalne wynagrodzenie w miesiącu, w którym wystąpiły nadgodziny i w którym pracownik na swój wniosek odbiera w zamian za nie czas wolny (art. 151[sup]2[/sup] § 2 k.p.).

Część z nich rozwiał Główny Inspektorat Pracy [b][link=http://www.rp.pl/artykul/118879.html] w stanowisku z 2005 r. (GNP-367-4560/05/PE)[/link][/b].

[srodtytul]Praktyka dysproporcji [/srodtytul]

GIP nakazał wypłatę stawki godzinowej obliczonej z wynagrodzenia za miesiąc, w którym doszło do pracy nadliczbowej wraz z tym wynagrodzeniem. Natomiast w miesiącu, w którym oddawany był czas wolny, przyznał pracodawcy prawo do proporcjonalnego obniżenia wynagrodzenia o niedopracowane godziny.

W efekcie zastosowania takiej interpretacji powstawały znaczne dysproporcje wynagrodzenia przyznawanego pracownikowi w poszczególnych miesiącach. Aby ich uniknąć, wielu pracodawców, wbrew stanowisku GIP, nie przeliczało pracownikom pensji, wypłacając je stale w niezmiennej wysokości.

Czyli w miesiącu, w którym były nadgodziny w kwocie wynikającej z umowy o pracę (np. 3000 zł) i tyle samo w miesiącu, gdy nastąpił odbiór czasu wolnego na wniosek pracownika.

[srodtytul]Jednakowa wysokość[/srodtytul]

Rozwiązanie problemu wahań wysokości pensji pracowników przyniósł [b]wyrok SN z 9 lutego 2010 r. (I PK 157/09).[/b]

Przewiduje on, że [b]wypłata normalnego wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach rekompensowanych udzieleniem pracownikowi na jego wniosek czasu wolnego powinna nastąpić w okresie odbierania czasu wolnego[/b].

W ocenie SN czas wolny udzielony pracownikowi w zamian za pracę w nadgodzinach nie jest zwolnieniem od pracy lub czasem niewykonywania pracy, za który przepis przewiduje zachowanie prawa do wynagrodzenia i przy którego ustaleniu można by stosować zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop na podstawie § 5 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=866ABBC6E406068698F892E4FC89EC82?id=73966]rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzeń oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.)[/link].

Regulacje te wykorzystuje się bowiem jedynie do określenia wysokości dodatku za pracę w nadgodzinach oraz w razie oddawania czasu wolnego bez wniosku pracownika. W tych okolicznościach art. 151[sup]2[/sup] § 2 k.p. wyraźnie bowiem stanowi, że oddanie czasu wolnego nie może spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy.

[srodtytul]Raz płaca tak, raz nie[/srodtytul]

Zgodnie z wykładnią SN zbieżną ze stanowiskiem GIP pracownik nie nabywa więc za czas wolny udzielany w zamian za pracę w nadgodzinach prawa do odrębnego wynagrodzenia. W omawianym przypadku nie powstaje również roszczenie o wypłatę dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, gdyż będzie on zrekompensowany udzielonym czasem wolnym.

Pracownik zachowuje jednak prawo do normalnego wynagrodzenia za rzeczywiście wykonaną pracę w czasie przepracowanych godzin nadliczbowych, bez dodatku za taką pracę, które w ocenie SN stanowi podstawowy składnik wynagrodzenia za wykonanie ponadnormatywnej pracy.

Może ono różnić się przy tym od wynagrodzenia, jakie pracownik uzyskałby, gdyby w udzielonym mu czasie wolnym pracował. Różnice występują np. z powodu innej liczby godzin przypadającej do przepracowania w różnych miesiącach, w wypadku pracowników wynagradzanych stałą miesięczną stawką. Dlatego nie może być nim zastąpione.

W zakresie terminu wypłaty takiego wynagrodzenia SN orzekł, że jest ono płatne w zaakceptowanym przez pracodawcę terminie wykorzystania przez pracownika czasu wolnego od pracy. W przeciwnym razie, w okresie wykorzystywania udzielonemu mu czasu wolnego, pracownik pozostałby bez dochodu ze stosunku pracy.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracownik miał wyznaczone stałe miejsce pracy w siedzibie przedsiębiorstwa, lecz pracodawca delegował go również do pracy u zagranicznych kontrahentów. Mocą zawartej umowy o pracę w okresie wykonywania pracy poza granicami Polski pracownik otrzymywał wynagrodzenie w euro, znacznie przewyższające kwoty uzyskiwane za pracę w siedzibie firmy.

Praca za granicą była wykonywana bardzo intensywnie, bo pracownik wypracowywał maksymalne dopuszczalne prawem limity nadgodzin, aby szybko zrealizować zadanie. Po powrocie do kraju pracownik wystąpił z wnioskiem o udzielenie czasu wolnego w zamian za nadgodziny, co spotkało się z akceptacją pracodawcy.

Zgodnie ze stanowiskiem SN pracownik powinien otrzymać w tym czasie wynagrodzenie wypracowane poza granicami kraju w euro, bo nabył do niego prawo wykonując pracę w nadgodzinach na zasadach obowiązujących poza terytorium RP.

W omawianym przykładzie wypłata wynagrodzenia w okresie odbierania czasu wolnego za nadgodziny po niższej stawce, obowiązującej za terytorium Polski, będzie – w ocenie SN – bezprawnym zaniżaniem wynagrodzenia, które wskutek braku dobrej woli po stronie pracodawcy może zostać wyrównane na drodze sądowej.[/ramka]

[i]Autor jest asystentem sędziego w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego[/i]