Ważniejsze przesłuchanie niż samo oświadczenie

Do rozstrzygnięcia sprawy nie wystarczy samo oświadczenie kontrahenta. Urząd powinien go przesłuchać, a podatnik ma prawo w tym uczestniczyć

Aktualizacja: 09.06.2008 08:40 Publikacja: 09.06.2008 01:54

Red

Wynika tak z wyroku WSA w Gliwicach z 16 maja 2008 r. (III SA/Gl 17/08).

Podatniczka odliczyła w styczniu 2005 r. VAT naliczony przy zakupie oleju napędowego. W wyniku kontroli krzyżowej organy podatkowe stwierdziły jednak, że w rzeczywistości nie doszło do zawarcia umowy sprzedaży paliwa. Faktura, na podstawie której odliczono podatek, dotyczyła więc czynności pozornej, co zgodnie z § 14 ust. 2 pkt 1lit. a rozporządzenia ministra finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT pozbawiło stronę prawa do pomniejszenia VAT. Podstawowym dowodem, na którym oparta była decyzja wymierzająca podatniczce prawidłową – zdaniem organów – wysokość podatku, było oświadczenie złożone przez jej rzekomego kontrahenta. Wskazał on, że nie zawierał żadnych umów sprzedaży paliwa, nie prowadzi działalności gospodarczej oraz nie jest zarejestrowanym podatnikiem VAT.

Podatniczka zaskarżyła decyzję, powołując się na przedstawione dowody zapłaty oraz pokwitowania odbioru paliwa, które świadczą o faktycznej sprzedaży. Wskazała ponadto, że z treści oświadczenia kontrahenta nie wynikało, czy negował on dokonanie sprzedaży właśnie w styczniu 2005 r., czy może w innym miesiącu. Zdaniem skarżącej zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał jednoznacznie stwierdzić, że czynność była pozorna.

Organy podatkowe uznały jednak, że działanie podatniczki było typowym oszustwem podatkowym, a dokonanie przelewu miało jedynie stworzyć pozory rzeczywistej umowy.

Decyzję tę uchylił sąd. Stwierdził, że oświadczenie rzekomego kontrahenta nie spełnia wymagań dowodowych przewidzianych w ordynacji podatkowej. Organy podatkowe mając taką możliwość, powinny przeprowadzić dowód z przesłuchania świadka. Zapewniłoby to podatniczce możliwość czynnego udziału w postępowaniu prowadzonym w jej sprawie. Co więcej zeznania przesłuchiwanego świadka mają większą wartość dowodową niż samo oświadczenie.

Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Wyrok jest zgodny z ugruntowanym stanowiskiem doktryny podatkowej, wielokrotnie potwierdzanym w orzecznictwie sądowym, co do gwarancji prawa czynnego udziału strony oraz wszechstronnego wyjaśnienia sprawy.

Zgodnie z art. 122 ordynacji podatkowej „w toku postępowania organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym”. W toku postępowania podatkowego organy podatkowe mają zatem obowiązek ustalić dokładny stan faktyczny, na podstawie którego następnie są formułowane wnioski w zakresie zobowiązań podatkowych. W celu realizacji tego wymogu organy podatkowe są obowiązane zebrać i w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy, przy czym jako dowód powinny dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem, w szczególności dowodami w postępowaniu podatkowym mogą być zeznania świadków. W tym kontekście niezwykle istotne dla omawianej sprawy jest prawo strony do udziału w przeprowadzaniu dowodu z zeznań świadków, zadawania pytań świadkom oraz składania wyjaśnień.

Uznanie sprawy za wyjaśnioną tylko na podstawie oświadczenia jednego z kontrahentów ewidentnie narusza wspomniane zasady. Po pierwsze, ustalenie stanu faktycznego tylko na podstawie oświadczenia innej osoby nie czyni zadość wymogowi wszechstronnego wyjaśnienia sprawy. Po drugie, nawet gdyby okoliczności towarzyszące złożeniu takiego oświadczenia dosyć jednoznacznie potwierdzały jego prawdziwość, organy podatkowe powinny doprowadzić do uzyskania takiego oświadczenia w formie zeznań świadka z zagwarantowaniem stronie wszelkich praw z takimi zeznaniami związanych (przede wszystkim jej czynnego udziału w przeprowadzaniu dowodu).

Organy podatkowe dopuściły się więc w tej sprawie poważnego naruszenia fundamentalnych zasad postępowania podatkowego, co przesądziło o rozstrzygnięciu.