Sprzedaż własnej wierzytelności nie jest usługą

[b]Tak orzekł WSA w Warszawie 18 czerwca 2009 r. (III SA/Wa 696/09).[/b]

Spółka, jako operator sieci telekomunikacyjnej, wystawiała faktury za usługi telefoniczne. Gdy działania zmierzające do wyegzekwowania należnej zapłaty nie przynosiły rezultatów, sprzedawała wierzytelności innym firmom, które następnie dochodziły zapłaty od dłużników.

Organy podatkowe stwierdziły, że gdy dochodzi do sprzedaży wierzytelności własnej, nie można zakładać, że sprzedaż ta jest wykonywana w ramach prowadzonej działalności. A to dlatego, że żadna działalność gospodarcza nie może zmierzać do nieuzyskiwania wymaganej zapłaty za świadczone usługi i dostarczane towary. W konsekwencji przelew własnej wierzytelności na rzecz innego podmiotu, który będzie następnie dochodził należności od dłużników, nie podlega VAT.

Stanowisko to potwierdził WSA, który wskazał, że gdy spółka świadcząca usługi telekomunikacyjne, w związku z trudnościami w wyegzekwowaniu należności, podejmuje decyzje o zbyciu wierzytelności, które jej przysługują, nie można uznać, że świadczy jakąś usługę. W tej sprawie to usługi telekomunikacyjne stanowią przedmiot działalności spółki. Natomiast czynność, która zmierza do wyegzekwowania zapłaty, np. poprzez przelew wierzytelności i zbycie jej w celu uzyskania choćby częściowej rekompensaty z tytułu płatności, które powinna otrzymać z własnych usług, nie może być jednocześnie uznana za świadczenie kolejnej usługi. Zbywanie wierzytelności własnych to jedynie pochodna, a nie cel sam w sobie. Nie jest elementem prowadzonej działalności w rozumieniu takim, że tego typu czynności spółka podejmuje i realizuje jako podatnik VAT. Sąd uznał więc, że skoro zbycie własnej wierzytelności nie może być zakwalifikowane jako świadczenie usługi lub dostawa towaru, to tym samym nie podlega VAT.

[i]—Marek Dudzik, Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte[/i]

[ramka][b]Anna Buchnowska, konsultantka w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)[/b]

Kwestia opodatkowania sprzedaży wierzytelności własnej była przedmiotem wielu interpretacji. Wątpliwości dotyczyły tego, czy sprzedawca własnej wierzytelności świadczy usługę, w rozumieniu ustawy o VAT, która dodatkowo byłaby zwolniona z tego podatku jako usługa pośrednictwa finansowego (na podstawie załącznika nr 4 do ustawy o VAT).

Jak zauważył sąd, sprzedaży wierzytelności własnej nie należy rozpatrywać w kategorii świadczenia usługi przez zbywcę (tym bardziej nie jest to dostawa towarów, gdyż wierzytelność jako prawo majątkowe nie jest towarem w rozumieniu ustawy o VAT). Tak więc po stronie zbywcy nie powstanie z tytułu tej transakcji obowiązek podatkowy w VAT. Niemniej czynność ta będzie elementem usługi, ale świadczonej przez inną osobę – nabywcę wierzytelności.

Z takim stanowiskiem sądu należy się zgodzić. Analizując transakcję, można zauważyć, że to zbywca jest beneficjentem usługi świadczonej przez nabywcę wierzytelności, gdyż poprawia on swą płynność finansową, zostając uwolniony od wyegzekwowania tej wierzytelności od dłużnika. Zaoszczędzi nie tylko na kosztach egzekucji, ale również pozbędzie się ryzyka nieściągnięcia długu. Jak trafnie zauważył sąd, to nie obrót wierzytelnością jest istotą działalności zbywcy wierzytelności, jest to jedynie sposób otrzymania zapłaty za świadczone usługi telekomunikacyjne.

Choć dla sprzedawcy wierzytelności własnej sprzedaż ta nie ma wpływu na jego rozliczenia z tytułu VAT, to nie jest ona obojętna dla nabywcy wierzytelności. U nabywcy wraz z zakupem wierzytelności powstaje usługa finansowa, która może przyjąć charakter usługi obrotu wierzytelnością (gdy wierzytelność będzie dalej odsprzedana) czy też usługi faktoringu (gdy będzie windykowana).

Dodatkowo warto zauważyć, że skoro sprzedaż wierzytelności będzie opodatkowana VAT (lub będzie z niego zwolniona, w zależności od charakteru usługi) przez nabywcę wierzytelności, to nie będzie podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych (na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych).