Handel wierzytelnościami rozliczamy poza firmą

[b]Tak wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 maja 2010 r. (II FSK 47/09). [/b]

Spór dotyczył interpretacji, o którą wystąpił wspólnik spółki cywilnej. Zajmuje się ona m.in. zakupem wierzytelności w celu ich windykacji lub też dalszej odsprzedaży.

Zdaniem wspólnika przychody z tego tytułu zalicza się do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Usługi mają bowiem charakter pośrednictwa finansowego, a nadto są wykonywane w ramach spółki cywilnej, realizującej w ten sposób cel gospodarczy.

[srodtytul]Przychód z praw majątkowych[/srodtytul]

Fiskus stwierdził jednak, że nabywca wierzytelności uzyskuje przychody z praw majątkowych w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 7 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o PIT[/link]. Bez względu na to, czy osoba fizyczna lub spółka jest podmiotem gospodarczym oraz czy działalność w zakresie nabywania obcych wierzytelności wpisana została do ewidencji działalności gospodarczej.

Organy podatkowe podkreśliły, że przychodem z praw majątkowych jest uiszczona przez dłużnika kwota wierzytelności. Dochodem jest nadwyżka wartości wszelkiego rodzaju świadczeń (łącznie z odsetkami za zwłokę) otrzymanych w wyniku wyegzekwowania całości lub części wierzytelności nad określoną w umowie ceną jej nabycia, pomniejszoną o koszty nabycia.

[srodtytul]Wpis nie ma znaczenia [/srodtytul]

Pogląd taki fiskus prezentuje od lat. Przypomnijmy, że [b]Ministerstwo Finansów już w piśmie z 28 marca 1996 r. (PO 2/4-8010-01407/94) [/b]stwierdziło:

„W sytuacji gdy osoba fizyczna lub spółka cywilna osób fizycznych zawierają umowy o przeniesienie (przelew, cesję) obcych wierzytelności (...), uzyskane z tego tytułu przychody u nabywcy wierzytelności kwalifikuje się do przychodów z praw majątkowych w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT”.

Ministerstwo uznało, że nie ma znaczenia, czy dana osoba (spółka) wpisała takie czynności do ewidencji działalności gospodarczej.

Podkreśliło też, że podatnicy osiągający przychody z praw majątkowych nie muszą zakładać podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Jeśli prowadzą ją z uwagi na wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej, „nie mają obowiązku wykazywania w tej księdze kosztów związanych z nabyciem obcych wierzytelności, jak również przychodów uzyskiwanych z tytułu spłaty tych wierzytelności przez dłużników”.

[srodtytul]Powinien decydować podatnik[/srodtytul]

Stanowisko to budzi pewne wątpliwości, szczególnie jeśli obrót wierzytelnościami stanowi przedmiot działalności gospodarczej przedsiębiorcy. To, że ustawodawca zalicza do odrębnego źródła przychody z praw majątkowych, nie oznacza, że przedsiębiorca nie może osiągać ich w ramach firmy. Podstawowe znaczenie ma bowiem tutaj wola podatnika, wyrażająca się w zarejestrowaniu działalności gospodarczej w tym zakresie.

Poza tym – co podnosił podatnik w skardze do sądu – o kwalifikacji przychodu nie może decydować przedmiot działalności (obrót wierzytelnościami), lecz to, czy prowadzi ją w sposób zorganizowany i ciągły. Podatnik podkreślił, że wykonywane przez niego w ramach spółki cywilnej czynności mają zawodowy i stały charakter, występuje powtarzalność podejmowanych działań i uczestnictwo w obrocie gospodarczym. Są więc spełnione przesłanki uznania ich za działalność gospodarczą.

[srodtytul]Może być inne źródło [/srodtytul]

Zarówno Wojewódzki Sąd Administracyjny, jak i NSA stanęły jednak po stronie fiskusa. Jak stwierdzono w wyroku z 18 maja br., [b]fakt prowadzenia działalności gospodarczej[/b] w rozumieniu art. 5a pkt 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o PIT[/link] [b]nie powoduje, że przychodów nie można zaliczyć do innych źródeł.[/b]

Z przepisu tego wynika, że działalność gospodarcza to m.in. działalność handlowa i usługowa prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, [b]z której przychody nie są zaliczane do innych źródeł, w tym źródła „przychody z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych”[/b].

Zdaniem sądu „co do zasady przychody powinny być przypisywane do tego ze źródeł, którego opis w sposób bardziej szczegółowy odpowiada sposobowi jego powstania, chyba że ustawa nakazuje expressis verbis zaliczenie ich do przychodów z innego źródła”.

Oznacza to, że „o zakwalifikowaniu przychodu do odpowiedniego źródła nie świadczy sam fakt prowadzenia działalności gospodarczej zarobkowej w sposób ciągły, zorganizowany etc., lecz przedmiot tej działalności i możliwość przypisania jej do konkretnego źródła przychodów”.

[ramka][b]Komentuje Bogusław Wolniewicz radca prawny, doradca podatkowy: [/b]

Składająca się z szeregu niedookreślonych pojęć definicja działalności gospodarczej w ustawie o PIT sprawia wiele problemów interpretacyjnych. Orzeczenie NSA daje pewne wskazówki co do jej rozumienia i kwalifikacji przychodów do odpowiedniego źródła.

Wynika z niego, że osoba fizyczna powinna najpierw ustalić, czy prowadzi – określoną w ustawie o PIT – działalność zarobkową we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły. Jeżeli nie prowadzi takiej działalności, to art. 5a pkt 6 ustawy o PIT jej nie dotyczy.