Od wypasu do handlu i finansów - Andrzej Bryk o żydowskim syjonizmie

Syjoniści od zawsze chcieli radykalnie zerwać z przeszłością Wygnania i stworzyć nowego Żyda, porzucającego garb wielowiekowej uległości, mając świadomość, iż wysiłek budowy państwa w otoczeniu wrogim i bez znaczących bogactw wymaga przebudowania świadomości samych Żydów oraz struktury ekonomicznej w diasporze. Wielokrotnie opisywano te sposoby radykalnego zerwania ze świadomością Wygnania-Galut.

Syjoniści zaczęli od rzeczy szaleńczej: wskrzeszenia martwego, używanego jedynie w rycie religijnym języka hebrajskiego – języka Mojżesza i patriarchów. Wiedzieli, że nie da się wykuć szybko jednego narodu z ludu przybywającego z całego świata i mówiącego ponad siedemdziesięcioma językami. Wszak język to coś znacznie więcej niż narzędzie komunikacji. To struktura określonego myślenia, a języki Żydów ze świata, głównie jidysz, były językami uległych, odwołujących się do skojarzeń, które dla wolnych Izraelczyków miały umrzeć. Jidysz był językiem uległych odwołującym się do lęków i niepewności. I choć stworzył wielkie pomniki kultury, to świat ten był dokładnie tym światem, który dla nowego pokolenia wolnych Izraelczyków miał umrzeć na zawsze – tworząc hebrajskiego, machabejskiego Sabrę, a nie zalęknionego szewca czy domokrążcę ze sztetla, zasiedlającego świat, który zresztą przez długi czas określano w Izraelu jako świat bezwolnych idących w czasie Zagłady na rzeź.