Interwencja policjanta po godzinach służby

Zdarza się, że policjanci, będąc świadkami przestępstwa bądź wykroczenia, podejmują interwencję po godzinach służby. W czasie takich interwencji funkcjonariusze niejednokrotnie doznają trwałych uszczerbków na zdrowiu.

Pojawia się wobec tego pytanie, czy zdarzenie, w wyniku którego policjanci doznali uszczerbku, należy uznać za wypadek pozostający w związku ze służbą w Policji (odpowiednik wypadku przy pracy względem policjantów).

[srodtytul]Pojęcie wypadku pozostającego w związku ze służbą w Policji [/srodtytul]

Zgodnie z art. 2 ust. 1 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/1900_89/DU1972Nr%2053poz%20345.asp]ustawy o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji[/link], za wypadek związany ze służbą uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które zaszło podczas lub w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych albo poleceń przełożonych lub w okolicznościach określonych w pkt 2-8 tegoż przepisu.

Wśród wskazanych innych okoliczności wymienia się m.in. wykonywanie czynności w zakresie służby bez polecenia przełożonego.

Bezspornym jest z reguły fakt, że dane zdarzenie jest zdarzeniem nagłym oraz wywołanym przyczyną zewnętrzną. Wątpliwości budzi natomiast okoliczność, czy dane zdarzenie wypełniło cechy którejś z okoliczności wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 1-8 ustawy.

Dla oceny, czy funkcjonariusz Policji wykonywał bez polecenia przełożonego czynności służbowe niezbędne jest przeanalizowanie, jaki kształt w obecnie obowiązującym stanie prawnym przyjmuje obowiązek podejmowania przez funkcjonariuszy Policji interwencji w czasie wolnym, a więc poza służbą.

[srodtytul]Podejmowanie interwencji poza służbą[/srodtytul]

Zarówno [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2007/DU2007Nr%2043poz%20277.asp]ustawa o Policji [/link], jak i inne akty prawne, nie regulują wprost kwestii dotyczącej obowiązku podejmowania przez funkcjonariuszy interwencji w czasie wolnym.

Należy jednak stwierdzić, że policjant nie tylko w czasie służby, ale również po jej zakończeniu, obowiązany jest przestrzegać złożonego ślubowania, a zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o Policji, rota ślubowania obejmuje m.in. zobowiązanie do ochrony porządku prawnego, bezpieczeństwa państwa i obywateli.

Funkcjonariusz Policji nawet zatem wówczas, gdy nie pozostaje na służbie, a jest świadkiem przestępstwa bądź wykroczenia naruszającego porządek prawny lub bezpieczeństwo obywateli, powinien podjąć interwencję. W tym zakresie policjant ma nie tylko społeczny, ale i prawny obowiązek zareagowania na czyn zabroniony.

Policjanci obowiązani są więc chronić dobra prawne w szerszym zakresie niż inni obywatele, zobligowani zasadniczo do ochrony życia i zdrowia człowieka (na zasadzie art. 162 § 1 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/1995_99/DU1997Nr%2088poz%20554.asp]kodeksu karnego[/link]).

Interwencję policjanta poza służbą odróżnia od reakcji innych obywateli także obowiązek odpowiedniego wylegitymowania się przez funkcjonariusza. Stosownie bowiem do treści § 2 ust. 1-3 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Rozporzadzenia/2005/DU2005Nr141poz1186.htm]rozporządzenia Rady Ministrów z 26 lipca 2005 r. w sprawie sposobu postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów[/link], funkcjonariusz nieumundurowany przy wykonywaniu uprawnień obowiązany jest podać swój stopień, imię i nazwisko, podstawę prawną i przyczynę podjęcia czynności służbowej oraz okazać legitymację służbową.

Z podejmowaniem przez policjantów interwencji poza służbą związana jest również kwestia, czy podczas wykonywania takich interwencji policjanci korzystają z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym, przewidzianej art. 222-226 kodeksu karnego.

Wedle art. 66 ustawy o Policji, policjant w związku z pełnieniem obowiązków służbowych korzysta z ochrony przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych. Przepis ten nie wskazuje na czas pozostawania na służbie, lecz odnosi się do pełnienia obowiązków służbowych. Policjant, podejmując interwencję w czasie wolnym, wypełnia obowiązek służbowy nałożony nań art. 27 ust. 1 ustawy o Policji. Z wykładni językowej art. 66 ustawy o Policji wynika zatem, iż policjant dokonujący interwencji poza służbą korzysta z ochrony określonej dla funkcjonariuszy publicznych.

Przy rozpatrywaniu obowiązku podejmowania interwencji w czasie wolnym pojawia się jeszcze zagadnienie sposobu, w jakim interwencję należy podjąć. Sposób ten powinien być uzależniony od konkretnej sytuacji, a przede wszystkim od liczby potencjalnych sprawców i zagrożenia jakie ze sobą niosą oraz od posiadanych przez funkcjonariusza środków i możliwości ich wykorzystania.

[b]Reasumując, policjant dokonując interwencji w czasie wolnym wykonuje zasadniczo czynności służbowe bez polecenia przełożonego, a zatem wypadek doznany przez funkcjonariusza należy uznać za wypadek pozostający w związku ze służbą w Policji.[/b]

[srodtytul]Istota postępowania powypadkowego[/srodtytul]

Zgodnie z § 3 ust. 1 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Rozporzadzenia/2005/DU2005Nr141poz1186.htm]rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 lipca 2005 r. w sprawie postępowania w razie wypadków pozostających w związku z pełnieniem służby w Policji[/link], funkcjonariusz, który uległ wypadkowi powinien niezwłocznie zawiadomić przełożonego na piśmie o zaistniałym wypadku. Przełożony z kolei zawiadamia kierownika jednostki organizacyjnej Policji właściwego ze względu na miejsce wypadku.

Z urzędu lub na wniosek poszkodowanego, kierownik jednostki organizacyjnej Policji wszczyna postępowanie w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku. Postępowanie prowadzi powołana przez kierownika komisja powypadkowa.

Omawiane postępowanie kończy sporządzenie protokołu powypadkowego. W terminie siedmiu dni od dnia jego doręczenia, poszkodowany może zgłosić do niego uwagi i zastrzeżenia. W razie zgłoszenia uwag i zastrzeżeń, kierownik jednostki organizacyjnej zwraca protokół komisji powypadkowej, celem jego wyjaśnienia i uzupełnienia. Kierownik rozpatruje uwagi i zastrzeżenia do protokołu w terminie siedmiu dni od dnia ich zgłoszenia.

Jeżeli w protokole powypadkowym nie zakwalifikowano danego zdarzenia za wypadek pozostający w związku ze służbą w Policji, a funkcjonariusz nie zgadza się z takim rozstrzygnięciem, może wnieść powództwo o ustalenie przez sąd, że dane zdarzenie było wypadkiem przy pracy, co skutkuje koniecznością sprostowania protokołu powypadkowego (na podstawie art. 189 [link=http://]kodeksu postępowania cywilnego[/link]).

Jeśli jednak funkcjonariusz jednocześnie kwestionuje także brak przyznania świadczenia z tytułu wypadku przy pracy bądź wysokość przyznanego świadczenia, wszczynanie wskazanego wyżej postępowania jest bezzasadne (zob. niżej).

[srodtytul] Odszkodowanie przysługujące w razie wypadku pozostającego w związku ze służbą w Policji[/srodtytul]

Według art. 1 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/1900_89/DU1972Nr%2053poz%20345.asp]ustawy o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji[/link], odszkodowanie przysługuje funkcjonariuszowi, który doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem służby.

Funkcjonariuszowi, który doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przysługuje jednorazowe odszkodowanie w wysokości 1/100 kwoty dwunastomiesięcznego uposażenia wymiaru emerytury lub renty, nie mniej jednak niż 538 zł za każdy procent ustalonego uszczerbku na zdrowiu.

Postępowanie w sprawie odszkodowania wszczyna się z urzędu lub na wniosek zainteresowanego. O stopniu uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza orzekają komisje lekarskie służby zdrowia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Z kolei prawo do odszkodowania oraz jego wysokość ustalą właściwe organy resortu spraw wewnętrznych, w praktyce zaś są to komendanci wojewódzcy Policji.

Od decyzji komendanta wojewódzkiego Policji funkcjonariuszowi przysługuje prawo wniesienia odwołania do sądu okręgowego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję. Odwołanie należy wnieść w terminie miesiąca od dnia doręczenia odpisu decyzji.

[srodtytul]Postępowanie o ustalenie wypadku przy pracy a postępowanie wszczęte odwołaniem od decyzji w przedmiocie odszkodowania[/srodtytul]

Jak już zaznaczono, funkcjonariusz Policji może na podstawie art. 189 kodeksu postępowania cywilnego wytoczyć powództwo o ustalenie przez sąd, iż dane zdarzenie jest wypadkiem przy pracy. Funkcjonariusz może również złożyć odwołanie od decyzji w przedmiocie odszkodowania.

Jeżeli jednak policjant jednocześnie z ustaleniami protokołu powypadkowego kwestionuje rozstrzygnięcie odnośnie odszkodowania, zasadne jest wniesienie jedynie odwołania od decyzji w przedmiocie odszkodowania.