Polska przestała być wyłącznie odbiorcą inwestycji zagranicznych. Stały wzrost zaangażowania polskich podmiotów za granicą skutkuje tworzeniem poza Polską podmiotów powiązanych oraz rosnącą wartością zawieranych z nimi transakcji. Ponieważ transakcje z podmiotami powiązanymi mają istotny wpływ na wyniki finansowe tych podmiotów i mogą wiązać się z transferem zysków za granicę, stanowią one przedmiot wzmożonego zainteresowania fiskusa. Jeżeli podmioty powiązane stosują ceny odbiegające od poziomu rynkowego, organy podatkowe zobowiązane są doszacować dochód podatnika, tak aby odpowiadał on dochodowi, jaki w porównywalnych warunkach osiągnęłyby podmioty niepowiązane.
Z chwilą przeprowadzenia korekty pierwotnej dochodzi do powstania podwójnego opodatkowania w sensie ekonomicznym. W przypadku rezydentów różnych krajów dotyczy ono kwoty dochodu doszacowanego, który opodatkowany jest w państwie kontrahenta, a od momentu dokonania korekty także w państwie podatnika, u którego organy podatkowe zwiększyły dochód podatkowy.
Eliminacja podwójnego opodatkowania wymaga dokonania przez drugą stronę transakcji paralelnej korekty swoich dochodów (tzw. korekty drugostronnej). W Polsce nie widać, by fiskus dbał o obronę polskich interesów w tym zakresie. Bardziej rozwinięta praktyka zagranicznych organów podatkowych wskazuje na niepopularność korekty drugostronnej, zapewne dlatego że zamiast zwiększać dochody państwa, powoduje ich uszczuplenie.
Jak uzyskać korektę
Istnieją jednak instrumenty, które pozwalają nakłonić kraj do dokonania korekty drugostronnej i w efekcie wyeliminować podwójne opodatkowanie. Są to m.in. konwencja 90/436/EWG w sprawie eliminowania podwójnego opodatkowania w przypadku korekty zysków przedsiębiorstw powiązanych oraz klauzula wzajemnego porozumiewania się (Mutual Agreement Procedure – MAP) przewidziana w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania opartych na Konwencji Modelowej OECD (warto zauważyć, że MAP nie zobowiązuje do uzgodnienia stanowiska eliminującego podwójne opodatkowanie ani nie nakłada ograniczeń czasowych, co może skutkować nieosiągnięciem choćby częściowego porozumienia). Wewnętrzne regulacje poszczególnych krajów mogą też przewidywać inne instrumenty, istotnie różniące się między sobą.
W Polsce podmiot krajowy może wnioskować do ministra finansów o dokonanie korekty dochodów, jeżeli władze podatkowe innego kraju zakwestionowały poprawność jego rozliczeń z podmiotem powiązanym, o ile właściwe umowy międzynarodowe zawarte przez Polskę przewidują taką korektę. Korekty można dokonać, gdy warunki określone przez administrację podatkową tego innego kraju są zgodne z warunkami, jakie uzgodniłyby niezależne podmioty. Jeśli cena transferowa jest kwestionowana przez polskie organy podatkowe, polski podatnik może również wszcząć postępowanie odwoławcze przed organem kontroli, a w przypadku jego negatywnego rozstrzygnięcia – również przed sądem. Inne jurysdykcje mogą dopuszczać dodatkowe rozwiązania, np. negocjacje z fiskusem.
