Kampania przed wyborami samorządowymi wkroczyła w fazę decydującą o ich wyniku. Coraz większą aktywność wykazują w związku z tym zarówno komitety wyborcze, jak i sami kandydaci. Często zapominają jednak o podstawowych zasadach nie tylko prowadzenia, ale także finansowania tej kampanii, określonych w ustawie z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (dalej: kodeks). Jedną z częstszych nieprawidłowości jest prowadzenie kampanii wyborczej bez pisemnej zgody pełnomocnika. Zgodnie z art. 84 § 1 kodeksu kampanię na rzecz kandydatów na zasadzie wyłączności prowadzą komitety wyborcze, a zgodnie z art. 106 § 1 tej ustawy każdy wyborca może prowadzić agitację na rzecz kandydatów, ale po uzyskaniu pisemnej zgody pełnomocnika wyborczego danego komitetu. Działanie bez takiej zgody (także przez kandydata) zagrożone jest karą grzywny albo aresztu (art. 499 komitetu).
Finansowanie
Kolejnym powtarzającym się uchybieniem regulacjom prawnym jest finansowanie materiałów agitacyjnych z własnych środków przez osoby kandydujące bez pośrednictwa rachunku bankowego komitetu wyborczego. Działania takie są niedozwolone. Stanowią naruszenie kilku przepisów kodeksu. Przede wszystkim wskazanego wyżej art. 84 § 1 określającego wyłączność komitetów wyborczych w tym zakresie. W związku z powyższym działania te naruszają także art. 126 kodeksu, który stanowi, że wydatki ponoszone przez komitety wyborcze są pokrywane z ich źródeł własnych. Powyższe oznacza, że komitet wyborczy musi pozyskać środki finansowe na swój rachunek bankowy, by móc finansować z nich działania agitacyjne na rzecz zgłoszonych kandydatów.
Środki finansowe komitet może gromadzić wyłącznie na jednym rachunku bankowym. Mogą pochodzić tylko z określonych przepisami kodeksu źródeł, mogą być pozyskiwane w określonych terminach i kwotach, mogą być wpłacane wyłącznie w formie bezgotówkowej z rachunków należących do osób dokonujących tych wpłat.
Ulotki
Niedopuszczalna jest zatem sytuacja, w której kandydat z własnych środków sfinansuje wydrukowanie ulotek czy plakatów wyborczych lub sam je wykona na domowym sprzęcie, nie zaliczając kosztów tych działań i materiałów do kosztów komitetu wyborczego. Jeżeli komitet, a dokładnie jego pełnomocnik finansowy, który ponosi zarówno karną, jak i finansową odpowiedzialność za gospodarkę finansową komitetu wyborczego, akceptuje takie działania, nie powiadamiając o nich organów ścigania, oznacza to, że komitet przyjął niedozwolone korzyści majątkowe o charakterze niepieniężnym. W takiej sytuacji pełnomocnik finansowy komitetu będzie zobowiązany uwzględnić te niezgodne z prawem korzyści majątkowe w sprawozdaniu finansowym. W takiej sytuacji nawet te najmniejsze komitety wyborcze, które nie utworzyły rachunku bankowego, nie będą mogły złożyć właściwemu organowi wyborczemu zerowego sprawozdania finansowego, albowiem byłoby ono niezgodne ze stanem faktycznym. Przyjęcie korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym innych niż nieodpłatne rozpowszechnianie plakatów i ulotek wyborczych przez osoby fizyczne oraz pomoc w pracach biurowych udzielana przez osoby fizyczne, a także innych niż korzystanie przez komitet z lokalu i sprzętu biurowego należących do podmiotów tworzących ten komitet wyborczy może stanowić podstawę odrzucenia sprawozdania finansowego komitetu (art. 144 § 1 pkt 3 kodeksu). Przyjmowanie przez komitet, ale także przekazywanie mu niedozwolonych korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym zagrożone jest także grzywną od 1000 do 100 tys. zł (art. 507 kodeksu).
Agitacja
Podobnego typu niedozwolonym działaniem jest prowadzenie agitacji wyborczej (wspólne promowanie, ulotki, plakaty, wspólne spotkania z wyborcami) przez jeden komitet na rzecz innego lub kandydatów innych komitetów wyborczych (art. 131 § 1 kodeksu). Komitet może wydatkować środki finansowe wyłącznie na cele agitacji wyborczej na rzecz zgłoszonych przez siebie kandydatów. Inne wydatkowanie środków zagrożone jest odrzuceniem sprawozdania komitetu oraz sankcją karną wynikającą z art. 506 pkt 1 kodeksu. Poza tym prowadzenie kampanii na rzecz innych komitetów wyborczych jest także przekazywaniem przez jeden komitet, a przyjmowaniem przez drugi niedozwolonych korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym, co zagrożone jest sankcjami karnymi określonymi w art. 503 i 507 kodeksu.
