Błażej Mądrzycki: Prezydent Andrzej Duda chce zmian w prawie pracy

Do Sejmu wpłynął 2 czerwca prezydencki projekt ustawy o zmianie kodeksu pracy oraz niektórych innych ustaw. W uzasadnieniu podkreślono, że celem jest „wprowadzenie zmian ułatwiających pracownikom realizację uprawnień pracowniczych". Projekt obejmuje kilka obszarów.

Zmiany w zakresie równego traktowania i zakazu dyskryminacji obejmują art. 11

3

i 18

3a

kodeksu pracy. Polegają na usunięciu z art. 11

3

sformułowania „a także ze względu na" oraz „albo". Z kolei art. 18

3a

w nowym brzemieniu zostanie pozbawiony sformułowań „a także bez względu na" oraz „albo". Intencją zmian, jak zaznaczono w uzasadnieniu, jest „stworzenie otwartego katalogu przesłanek uzasadniających dyskryminację". Niewątpliwie przepisy w zaproponowanej formie będą mieć szerszy zakres zastosowania, co odpowiednio przełoży się na lepszą ochronę pracowników.

Szczególna ochrona

Dalsze zmiany zakładają rozszerzenie szczególnej ochrony trwałości zatrudnienia na pracowników – innych członków najbliższej rodziny, korzystających z prawa do urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Projektodawca przyjął, że ze względu na wprowadzoną już do kodeksu pracy możliwość wykorzystania urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego, także przez uprzednio wymienioną grupę podmiotów, słuszne jest objęcie ich szczególną ochroną trwałości zatrudnienia, co oznacza zakaz rozwiązania i wypowiedzenia umowy o pracę w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Ponadto pracownik – inny członek najbliższej rodziny, inaczej niż dotychczas, będzie mógł liczyć na wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, a także w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli podejmie pracę po przywróceniu. Dodatkowo ta sama grupa pracowników zgodnie z projektem nabędzie uprawnienie do żądania przywrócenia do pracy, jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiedzeniu. Zgodnie z nowelizacją pracodawca będzie także zobowiązany – wobec wspomnianej grupy pracowników – do udzielenia urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.

Mobbing w trakcie zatrudnienia

Projekt obejmuje także regulacje dotyczące mobbingu poprzez przyznanie pracownikowi prawa do dochodzenia odszkodowania, gdy wskutek tego typu działań poniesie szkodę. Obecnie obowiązująca regulacja dopuszcza możliwość dochodzenia odszkodowania, wyłącznie po uprzednim rozwiązaniu (ze wskazaniem mobbingu jako okoliczności uzasadniającej) umowy o pracę przez pracownika. W praktyce oznacza to, że nie może żądać odszkodowania od pracodawcy, jeżeli wciąż pozostaje z nim w stosunku pracy. Ponadto takie roszczenie w świetle obowiązujących uregulowań nie jest możliwe, jeśli to pracodawca zainicjuje ustanie stosunku pracy. Projektowana zmiana rozszerza zakres uprawnień pracowniczych, jednocześnie może posłużyć jako narzędzie prewencyjne.

Za krótkie terminy

Przedłożony projekt obejmuje swoim zakresem także uregulowania dotyczące świadectwa pracy. Regulacje temu poświęcone w „nowym" brzemieniu dotyczą m.in. terminów.

Zgodnie z obecnie obowiązującym porządkiem prawnym pracownik ma siedem dni na wystąpienie do pracodawcy z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy. W razie nieuwzględnienia wniosku pracownikowi w terminie siedmiu dni przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy. W uzasadnieniu projektu podkreślono, że terminy siedmiodniowe są zbyt krótkie, z tych względów proponuje się ich wydłużenie do 14 dni.

Ponadto projekt przewiduje zgodnie z art. 97 § 2

1

, że „w przypadku niezawiadomienia przez pracodawcę o odmowie sprostowania świadectwa pracy, żądanie sprostowania świadectwa pracy wnosi się do sądu pracy, w terminie 21 dni od dnia wystąpienia do pracodawcy z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy" – takie rozwiązanie jak dotąd nie było znane na gruncie kodeksu pracy.

Proponowany zapis może być jednak kłopotliwy w praktyce. Zgodnie z przepisami dotyczącymi doręczeń i siedmiodniowym terminem z rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie świadectwa pracy z 30 grudnia 2016 r., pracodawca uprawniony będzie do przekroczenia 21-dniowego terminu, z kolei planowana zmiana rodzi po stronie pracownika po 21 dniach uprawnienie do występowania na drogę sądową. Stąd też, jak się wydaje, w tej części projekt zasługuje na korektę.

Zmiany zakładają także dodanie § 14 do art. 97 k.p., na mocy którego w przypadku niewydania przez pracodawcę świadectwa pracy pracownikowi przysługuje roszczenie do sądu pracy o zobowiązania pracodawcy do jego wydania.

Ciekawą propozycją jest wprowadzenie do kodeksu pracy nowego art. 97

1

. Na mocy dodawanego przepisu pracownik zyskuje prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem wydania orzeczenia zastępującego świadectwo pracy – ta zmiana zgodnie z projektem dotyczy także ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnieniu pracowników tymczasowych.

Powodem zaproponowanej zmiany są sytuacje, gdy pracodawca uchyla się od wydania świadectwa pracy bądź nie może go wydać, bo np. firma uległa likwidacji. W uzasadnieniu podkreślono, że rozwiązanie to „umożliwi pracownikowi uzyskanie dokumentu, który następnie będzie mógł przedłożyć w odpowiednich instytucjach czy organach bądź u kolejnego pracodawcy". Propozycja niewątpliwie zasługuje na uwagę. Warto także podkreślić, że wprowadzenie takiej regulacji może ułatwić postępowania z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Ostatnim punktem zmian dotyczących świadectwa pracy jest art. 282 k.p., który w nowym brzemieniu przewiduje dla pracodawcy grzywnę za nieterminowe wydanie pracownikowi dokumentu w wysokości od 1 tys. zł do 30 tys. zł.

Przedawnienie

Projekt obejmuje swoim zakresem także art. 292 k.p., dotyczący przedawnienia. Proponuje się ujednolicenie regulacji pochodzących z kodeksu pracy z art. 117 § 2 kodeksu cywilnego, co skutkować będzie tym, że po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku pracy, ten przeciwko komu przysługuje, może się uchylić od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się zarzutu przedawnienia.

Szybsze procesy

Projektowane regulacje swym zakresem obejmują także kodeks postępowania cywilnego. Proponowane zmiany polegają na dodaniu § 1

1