Końca dziejów nad Sekwaną nie będzie - pisze Aleksander Hall

Zbrodnie popełnione ostatnio we Francji przez terrorystów inspirowanych radykalnym fundamentalizmem islamskim i nienawiścią do cywilizacji Zachodu wstrząsnęły francuskim społeczeństwem i spowodowały wielkie manifestacje solidarności z ofiarami zbrodni i narodowej jedności.

Te zbiorowe emocje są w pełni zrozumiałe i zasługują na szacunek. Francuskie społeczeństwo nie mniej niż wyrazów międzynarodowej solidarności potrzebuje jednak rzetelnej diagnozy sytuacji, w której się znalazło. Jej formułowanie nie może być ograniczane wymogami poprawności politycznej. Oświadczenie François Hollande'a z 9 stycznia dowodzi, że takie niebezpieczeństwo istnieje. Prezydent Francji z całą mocą potępił zamachy i ich sprawców – których nazwał fanatykami – ale kategorycznie stwierdził, że ich czyny nie mają nic wspólnego z islamem. Czyżby?

Żydzi wyjeżdżają

Nie jest zadaniem tego tekstu próba odpowiedzi na pytanie o to, czy fundamentalizm wyrasta z istoty islamu i rzeczywiście odzwierciedla jego ideowe przesłanie (tak twierdzi wielu wybitnych znawców islamu), czy też stanowi wypaczenie nauki proroka Mahometa. Jedno wszakże jest pewne: fundamentalizm nie jest zjawiskiem marginalnym w świecie współczesnego islamu, w tym we Francji, ale potężnym i wzrastającym w siłę jego nurtem.

To oczywiste, że wśród muzułmanów ma on także wielu przeciwników i że nie można postawić znaku równości pomiędzy fundamentalizmem a terroryzmem islamskim. Tylko część muzułmanów o fundamentalistycznych poglądach skłonna jest udzielać poparcia aktom terroru. Jeszcze mniejsza – zaangażować się w nie. Nie zmienia to jednak faktu, że i tak – ze względu na na liczebność wyznawców islamu we Francji, szacowaną od 5 do 8 milionów – potencjalna baza dla terrorystów inspirowanych fundamentalistyczną ideologią jest nad Sekwaną szeroka.

Najlepiej zdają sobie z tego sprawę ci, którzy są najbardziej zagrożeni. W 2014 roku wyjechało z Francji około 10 tysięcy Francuzów żydowskiego pochodzenia. Duża ich część musiała się spotkać z przejawami niechęci czy pogróżkami ze strony Arabów. Nie mnie oceniać, czy ich obawy są przesadzone. Na mnie robi jednak wielkie wrażenie liczny udział francuskich obywateli walczących w szeregach Państwa Islamskiego (dokonującego masowych zbrodni), z których przecież duża część wraca do Francji. Nie trzeba wielkiej wyobraźni, aby wiedzieć, że ci ludzie zdolni są do aktów barbarzyństwa także na terenie swej nominalnej ojczyzny.

Więcej niż obywatel

W tym miejscu dochodzimy do kolejnego problemu o kapitalnym znaczeniu. Bycie Francuzem (czy Polakiem, Brytyjczykiem etc.) w sensie formalno-prawnym jest sprawą bardzo prostą. Przesądza o tym posiadanie obywatelstwa. We Francji wiąże się ono z urodzeniem na francuskim terytorium. Utożsamienie się z narodem i państwem wymaga jednak czegoś zdecydowanie bardziej znaczącego: uznania ustroju i systemu prawnego formalnej ojczyzny, akceptacji jej kultury i stylu życia mieszkańców. Tylko na takim fundamencie może kształtować się patriotyzm – miłość ojczyzny.

Doskonale wiadomo, że te nieformalne, ale przecież mające podstawowe znaczenie, warunki budowania wspólnoty narodowej nie są spełnione w przypadku dużej części tych francuskich obywateli, którzy pochodzą z muzułmańskich krajów Afryki.

W przeciwieństwie do poprzednich fal imigracyjnych pochodzących z terenów Europy, które w konsekwencji przyniosły asymilację i integrację przybyszy ze społeczeństwem francuskim, ta wywodząca się z obszarów cywilizacji islamu w znacznej mierze zakończyła się fiaskiem.

Przyczyny tego zjawiska są złożone: historyczne, cywilizacyjne, religijne i społeczne. W tym miejscu nie podejmuję się jej szczegółowej analizy. Stwierdzam jedynie – moim zdaniem – niepodważalny fakt. Dowodów na potwierdzenie tej tezy jest aż nadto: wrogość okazywana piłkarskiej reprezentacji trójkolorowych przez kibiców pochodzących z Maghrebu w czasie historycznego, pierwszego jej meczu z reprezentacją Algierii, rozgrywanego, ale niedokończonego na narodowym stadionie Francji jesienią 2001 roku, rebelia imigranckich przedmieść jesienią 2005 roku, opisywane przez Alaina Finkielkrauta dość powszechne zjawisko – występujące w szkołach zdominowanych przez młodzież pochodzącą z muzułmańskich rodzin – odmowy uczenia się o religijnych i kulturowych korzeniach Europy i Francji.

Komuniści ustępują imamom

Można nie podzielać wielu ocen prawicowego publicysty Érica Zemmoura sformułowanych w jego ostatnim bestsellerze „Le Suicide français" („Francuskie samobójstwo"), ale na każdym czytelniku musi zrobić wrażenie opis przemian, jakie się dokonały w ciągu kilkudziesięciu lat w niegdyś „czerwonym pierścieniu" gmin podparyskich, zarządzanych przez Francuską Partię Komunistyczną, w których obecnie w znacznej mierze rząd dusz sprawują radykalni imamowie, a faktyczną władzę hersztowie gangów.

Francja w ostatnią niedzielę dała w Paryżu imponujący pokaz jedności narodowej, z której rządzący socjaliści niemądrze wykluczyli Front Narodowy. Nie powinno to jednak wpływać na rzetelność diagnozy: przemoc motywowana fundamentalizmem islamskim zachowa we Francji dużą bazę społeczną, z której może czerpać.