Piotr Iwicki: W trosce o jakość życia

Gospodarka komunalna w gminie to zbiór zadań opisanych w art. 7 ustawy o samorządzie gminnym. To, w jaki sposób są one realizowane, bezpośrednio wpływa na jakość naszego życia. Każdy mieszkaniec gminy może ocenić efektywność funkcjonowania władzy lokalnej. Nasza decyzja 7 kwietnia, w dniu, w którym odbędą się wybory samorządowe, będzie miała bezpośredni wpływ na to, kto będzie je realizować.

Kluczowymi elementami gospodarki komunalnej są: gospodarka nieruchomościami, ochrona środowiska i przyrody, gospodarka wodna, gminne drogi, ulice, mosty, place, parki, organizacja ruchu drogowego, wodociągi i zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, usuwanie i oczyszczanie ścieków komunalnych, utrzymanie czystości i porządku, urządzeń sanitarnych, wysypisk oraz unieszkodliwianie odpadów komunalnych. Nie mniej istotna jest komunikacja zbiorowa i ład przestrzenny.

Czytaj więcej

Budżet i podatki

Tak rząd PiS wsparł swoje samorządy. Wielokrotnie większe dotacje

Gminy rządzone przez prawicę dostały ponaddwukrotnie więcej niż opozycyjne.

W 2023 r. wydatki na gospodarkę komunalną z budżetów samorządowych wyniosły ok. 99,7 mld zł. Warto zauważyć, że w tej kwestii panuje tendencja wzrostowa, bo rok wcześniej (2022) wydatki te były niższe o 7 mld zł. Ale to nie pełne kwoty – wydatki przedsiębiorstw komunalnych, najczęściej działających jako spółki z o.o., nie są tu uwzględnione jako nieujmowane w budżetach jednostek samorządu terytorialnego (jst). Powszechnie przyjmuje się, że łączne ich wydatki w skali kraju są przybliżone do wydatków jst. Często one stanowią lwią część budżetów gmin (obok wszystkiego, co ujmujemy w wydatkach na oświatę). Można powiedzieć, że to studnia bez dna, ale wystarczy przyjrzeć się, jak szeroki jest wachlarz zadań, aby zrozumieć, dlaczego to segment tak finansowo chłonny.

Karkołomna wyliczanka

Pod hasłem troski o infrastrukturę drogową i uliczną rozumiemy inwestycje w budowę, modernizację i utrzymanie dróg, chodników, mostów i innych elementów infrastruktury drogowej. Kiedy mówimy o oświetleniu, uwzględniać musimy koszty związane z utrzymaniem oświetlenia ulicznego, w tym energii elektrycznej, konserwacji i modernizacji. Wydatki na parki, place zabaw, ogrody publiczne, nasadzenia drzew i kwiatów oraz inne działania związane z zielenią w mieście ujmujemy pod hasłem zieleni miejskiej.

Gminy mają pecha do szeroko pojmowanej gospodarki odpadami, bo od strony prawnej zmiany odnoszące się zarówno do obowiązków, jak i narzędzi, w które są wyposażone, przypominają układanie puzzla, w którym ktoś co chwilę zmienia klocki. To kolejny istotny wydatek, a obejmuje on koszty związane z odbiorem, segregacją, przetwarzaniem i utylizacją odpadów komunalnych.

Pod hasłem „transport publiczny” kryją się subwencje dla przewoźników obsługujących komunikację miejską (można to zlecać podmiotom zewnętrznym bądź realizować własnym sumptem) i inwestycje w infrastrukturę transportu publicznego. Usługi komunalne skupiają się na dostarczaniu wody i na tym, co ujmujemy pod pojęciem kanalizacja. Do tego dochodzi utrzymanie cmentarzy, a w miastach i dobrze rozwiniętych gminach – dostarczenie ciepła systemowego (ciepła woda i ogrzewanie), zarządzanie nieruchomościami komunalnymi (w tym budownictwo socjalne), ochrona środowiska i inne działania służące dobru wspólnemu mieszkańców.

Nic dziwnego, że właśnie sposób realizacji tych zadań bezpośrednio wpływa na jakość naszego życia. To element nie mniej istotny dla mieszkańca niż dostępność usług jakość służby zdrowia czy poziom edukacji. To zapewnienie mieszkańcom zaopatrzenia w podstawowe dobra, niezbędne w codziennym życiu.

Jak widać, widoczny w budżetach samorządowych wysiłek finansowy na realizowanie zadań w sferze szeroko pojmowanej gospodarki komunalnej to główny element gospodarki finansowej. Właśnie te elementy wpływają na ocenę skuteczności władz lokalnych w oczach mieszkańców.

Magiczne słowo „inwestycje”

Samorząd dbający o mieszkańców to taki, w którym znaczna część wydatków przeznaczana jest na inwestycje, dzięki którym wzrasta jakość usług. Czyni to, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców. Nie da się ukryć, że w każdym samorządzie te oczekiwania są inne. To wypadkowa nadrabiania zapóźnień cywilizacyjnych sprzed transformacji ustrojowej.

Niegdysiejszy podział na Polskę A i B widoczny jest w szczególności właśnie w tych dziedzinach, które wpisujemy w szeroko pojmowaną gospodarkę komunalną. Trudno porównać miasta z pełną infrastrukturą techniczną do gmin wiejskich, w których woda z gminnego ujęcia, dostarczana wodociągiem, jest ciągle marzeniem, gospodarka ściekowa to hasło znane głównie z gazet, a problemem jest dojazd do urzędu gminy czy ośrodka zdrowia, bo transport zbiorowy to także przedmiot marzeń.