Zmiany prawa dotyczącego rewidentów i audytorów

Rz: Unia Europejska niebawem wprowadzi nowe regulacje dotyczące rynku audytorskiego. Na jakim etapie są prace nad wdrożeniem tych regulacji?

Jeszcze za wcześnie mówić, w którym kierunku pójdą regulacje w naszym kraju. Dopiero we wtorek (27 maja) opublikowana została bowiem treść rozporządzenia i dyrektywy unijnej. Przepisy wchodzą w życie 16 czerwca 2014 roku, zaś obowiązkowo będą musiały być stosowane dwa lata później, tj. od 17 czerwca 2016 roku. Przed nami decyzje, z których spośród zamieszczonych w nich opcji, skorzystamy. Jedną z bardziej istotnych kwestii, które zostaną uregulowane na mocy nowych przepisów, jest rotacja firm audytorskich. Wybór konkretnych rozwiązań nie jest łatwym zadaniem dla państw członkowskich. Przygotowując konkretne przepisy, jako regulator musimy wziąć pod uwagę oczekiwania różnych środowisk: Komisji Nadzoru Finansowego, czyli nadzorcy nad jednostkami zainteresowania publicznego, Komisji Nadzoru Audytowego jako nadzorującej firmy audytorskie oraz samych badanych jednostek i audytorów. Swoje sugestie wielokrotnie formułowała KNF, która oczekuje ustawowego obowiązku rotacji firmy audytorskiej i to nie tylko w sektorze ubezpieczeniowym.

Nad jakim okresem rotacji myślicie?

Maksymalny okres, po którym kluczowy biegły będzie musiał być zmieniony, to zgodnie z unijnym rozporządzeniem siedem lat. Państwa członkowskie mają opcję jego skrócenia. Po zmianie biegły nie będzie mógł badać konkretnej firmy przez trzy kolejne lata. Zgodnie z obecnymi regulacjami może do niej wrócić po dwóch latach. W tym wypadku też musimy wyważyć oczekiwania różnych środowisk. Dziś trudno jest zatem stwierdzić, na jaki okres rotacji firmy audytorskiej i kluczowego biegłego się zdecydujemy.

Czy wzorem modelu francuskiego w Polsce również wprowadzony zostanie audyt łączony, który mógłby wydłużyć okres rotacji?

Audyt łączony występuje praktycznie wyłącznie w modelu francuskim. Kiedyś z tego rozwiązania korzystali Duńczycy, ale uznali, że się nie sprawdziło, więc wycofali je. Jest to system skomplikowany, wymaga dookreślenia odpowiedzialności i specjalnych standardów. Dlatego badanie przeprowadzane przez co najmniej dwie firmy audytorskie zaproponowano tylko jako jeden z warunków wydłużenia do maksymalnie 24 lat okresu zatrudnienia tej samej firmy audytorskiej. Będziemy to analizować.

Ten kierunek pozwala na rozwój mniejszych firm, przeciwdziałając jednocześnie monopolizacji rynku przez parę największych...

Wprowadzenie przymusowej rotacji podmiotów też zmierza w tym kierunku.

W tej chwili występuje zjawisko wymieniania się klientami z sektora bankowego przez największe podmioty audytorskie. Firma X przejmuje od firmy Y klienta, a w zamian przekazuje mu swojego. W efekcie trudno mówić, że przymusowa rotacja wesprze rozwój mniejszych firm...

Zjawisko to jest zapewne spowodowane wprowadzoną przez KNF rekomendacją zmiany firmy audytorskiej po pięciu latach. Banki są badane przez największe firmy audytorskie, gdyż mają one największe doświadczenie w badaniu tego typu instytucji. Nasz rynek badań sektora bankowego jest dość skoncentrowany. Taka sytuacja występuje również na świecie. Należy jednak pamiętać, że jednostki zainteresowania publicznego to nie tylko banki, a więc bariera wejścia na rynek badań jednostek zainteresowania publicznego dla mniejszych firm w wyniku wprowadzenia przymusowej rotacji podmiotów przeprowadzających badanie niewątpliwie zostanie zmniejszona.

Mówimy o regulacjach dotyczących jednostek zainteresowania publicznego. Co z resztą podmiotów?

Jeśli chodzi o inne firmy, to w dyrektywie nie ma dużych zmian.

Czy rozszerzenie zakresu nadzoru, które zapewne pociągnie za sobą zatrudnienie nowych ludzi w organie nadzorczym, będzie oznaczało zwiększenie opłat pobieranych od firm audytorskich?

Nie powinno. Część zadań wykonywanych dotąd przez Krajową Izbę Biegłych Rewidentów zostanie przejęta przez Komisję Nadzoru Audytowego. Spodziewać się należy innej dystrybucji składek pobieranych od firm audytorskich. Wymagało to będzie jednak szczegółowych wyliczeń. Ich ostateczne wyniki zależeć będą m.in. od zakresu zadań, które pozostaną do realizacji przez samorząd.

Na wprowadzenie nowych przepisów mamy dwa lata. Kiedy można oczekiwać sformułowania konkretnych zapisów dla polskiego rynku?

Harmonogram będzie można podać dopiero, gdy rząd zdecyduje, czy musimy napisać założenia do ustawy, czy od razu ustawę. Na pewno musimy zdążyć z regulacjami do czerwca 2016 r., gdyż w przeciwnym wypadku obowiązywać zaczęłyby wprost zapisy znajdujące się w rozporządzeniu, natomiast dyrektywa nie zostałaby wdrożona. Będziemy się starać, żeby projekt ustawy został skierowany do parlamentu jak najszybciej.

Jaka jest główna idea zmian, o których rozmawiamy? Chodzi o zwiększenie bezpieczeństwa audytu?