Jak pokazują dane dotyczące wymiany towarów w 2015 r., Polska w dalszym ciągu utrzymuje dodatni przyrost bilansu handlowego. Z każdym rokiem coraz więcej polskich przedsiębiorstw deklaruje posiadanie poza granicami naszego kraju oddziałów, zakładów lub zaangażowanie kapitałowe w podmiotach zagranicznych. Proces ten wydaje się naturalną konsekwencją rosnącej wymiany handlowej Polski.
Najczęstszą formą zaangażowania zagranicznego jest posiadanie udziałów, deklarowane przez 2837 polskich spółek. Taka forma obecności na rynkach zagranicznych stanowi wygodną formę ekspansji. W 2013 r. polskie spółki posiadały ponadto 385 oddziałów zagranicznych, 108 zakładów oraz 36 jednostek prowadzonych w innej formie (dane GUS). W świetle przepisów podatkowych jednostki te stanowią podmioty powiązane, a zatem dotyczą ich regulacje w zakresie cen transferowych, które zdefiniowane zostały w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Podobne regulacje funkcjonują w większości krajów, wynikają także z umów i porozumień międzynarodowych, a przede wszystkim z zaleceń OECD.
Regulacje cen transferowych określają zasady rozliczeń między podmiotami powiązanymi. Kluczową jest zasada ceny rynkowej, zgodnie z którą ceny w takich rozliczeniach powinny odpowiadać cenom, na jakie zgodziłyby się podmioty niepowiązane w porównywalnych warunkach. Do podstawowych wymogów stawianych podatnikom zawierającym transakcje z podmiotami powiązanymi należy zaliczyć obowiązek dotyczący odpowiedniego dokumentowania transakcji, raportowania warunków oraz zysków realizowanych z powiązanymi kontrahentami, a przede wszystkim ustalania cen i marż w sposób spełniający wymogi stawiane przez fiskusa. W przypadku powiązań zagranicznych sposobem rozliczeń może być zainteresowany nie tylko fiskus polski, ale też zagraniczny. Wobec tego, aby zweryfikować, czy nasze rozliczenia z zagraniczną jednostką są ustalone w sposób zgodny z wymogami dotyczącymi cen transferowych, należy się posłużyć narzędziem, jakim jest analiza porównawcza, znana też jako analiza benchmarkingowa. Jej przeprowadzenie w wielu jurysdykcjach stanowi element obowiązkowy procesu dokumentowania transakcji kontrolowanych.
Analiza porównawcza nie jest wyłącznie narzędziem pozwalającym ustalić odpowiedni poziom cen w transakcji z podmiotem powiązanym, zabezpieczającym transakcję od strony podatkowej. Może stanowić również źródło informacji dotyczących rentowności branży na danym rynku. Pozwala też wyciągać wnioski dotyczące kondycji konkurencji i lepiej przygotować się na podejmowanie decyzji dotyczących zagranicznych transakcji. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne niosą ze sobą wiele korzyści w postaci uzyskania nowego rynku zbytu i potencjału wzrostu, jednocześnie nakładają na przedsiębiorcę więcej obowiązków prawnych i podatkowych. Istotne jest, aby planując ekspansję za granicę, nie zaniedbać kwestii podatkowych.
Monika Palmowska, dyrektor w zespole ds. cen transferowych w KPMG w Polsce
