Mieszkanie lokatorskie w trakcie przekształceń – w jakim przypadku można je odziedziczyć

Na początku roku moja mama złożyła w spółdzielni wniosek o przekształcenie lokatorskiego prawa do lokalu we własność. Potem okazało się, że przepisy będą korzystniejsze, więc wycofała się, a jak tylko ustawa uwłaszczeniowa weszła w życie, złożyła wniosek na nowych zasadach. Niestety, dwa tygodnie temu, mama – członek spółdzielni – zmarła. Czy jako jej syn, spadkobierca, mam prawo domagać się realizacji jej podania, czy spółdzielnia może mi tego odmówić? Na co mogę liczyć?

(dane do wiadomości redakcji

Michał Niemirowicz-Szczytt , kancelaria bnt Neupert Zamorska & Partnerzy:

Odpowiedzi na pytanie zadane przez czytelnika należy poszukiwać w ustawie z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jednolity – DzU z 2003 r., nr 119, poz. 1116 z poz. zm.) zwanej dalej w skrócie u.s.m.

Z ustawy tej wynika (art. 481), że jeżeli członek spółdzielni, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, przed śmiercią wystąpił z żądaniem przeniesienia własności tego lokalu, to jego spadkobiercy, nawet jeżeli nie są członkami tej spółdzielni, mogą w dalszym ciągu żądać przeniesienia własności wspomnianego lokalu. Żądanie to powinni zawrzeć w stosownym złożonym przez siebie wniosku. Przyjmuje się wówczas, iż wniosek o przeniesienie własności lokalu został złożony w dniu pierwszego wystąpienia z żądaniem przez zmarłego członka spółdzielni.Przepis ten należy rozumieć w ten sposób, że o ile samo spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego nie jest dziedziczne, to roszczenie członka o ustanowienie odrębnej własności lokalu powstałe z chwilą złożenia stosownego wniosku przechodzi na spadkobierców, i to niezależnie od tego, czy zmarły spełnił warunki finansowe konieczne do przewłaszczenia.

Z art. 481 w związku z art. 15 u.s.m. wynika jednak, że powyższa reguła znajduje zastosowanie tylko wówczas, gdy brak jest osób, którym w przypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu (np. w wyniku śmierci członka spółdzielni) przysługuje roszczenie o przyjęcie do spółdzielni i zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. Do osób tych należą zgodnie z ustawą małżonek zmarłego, dzieci oraz inne osoby bliskie (tj. zstępny, wstępny, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, osoba przysposabiająca i przysposobiona, osoba, która pozostaje faktycznie we wspólnym pożyciu). Z przedstawionego przez czytelnika stanu faktycznego wynika, że jest on synem i spadkobiercą zmarłego członka spółdzielni, który (chodzi tu o matkę) przed śmiercią złożył wniosek o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu we własność.

Nie zawsze można dziedziczyć roszczenia zmarłego członka spółdzielni o ustanowienie odrębnej własności

Z jednej strony jest on zatem spadkobiercą członka spółdzielni, na którego mogłoby przejść roszczenie zmarłej o ustanowienie odrębnej własności lokalu powstałe z chwilą złożenia stosownego wniosku. Z drugiej zaś strony, jako syn zmarłego członka spółdzielni jest osobą uprawnioną do ubiegania się o przyjęcie do spółdzielni i zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu.Ze względu na milczenie czytelnika w tej materii wychodzę z założenia, że zmarły członek spółdzielni nie pozostawił współmałżonka, któremu obecnie na podstawie art. 14 u.s.m. przypadałoby spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, wskutek czego prawo spółdzielcze nie wygasłoby, a roszczenie czytelnika o przyjęcie do spółdzielni i zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu nie mogłoby powstać.Istnienie osób uprawnionych do przyjęcia do spółdzielni i zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu wyłącza możliwość dziedziczenia roszczenia o przeniesienie własności lokalu. Bez znaczenia wydaje się tu okoliczność, że np. jedyny uprawniony w powyższym znaczeniu oraz spadkobierca to w istocie ta sama osoba. W niniejszym przypadku nie może zatem dojść do dziedziczenia roszczenia zmarłego członka spółdzielni o ustanowienie odrębnej własności.Czytelnik może jednak próbować osiągnąć zamierzony cel w inny sposób. Przy założeniu, że z chwilą śmierci członka spółdzielni spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu wygasło, przysługuje mu bowiem jako dziecku zmarłego wynikające z art. 15 u.s.m. roszczenie o przyjęcie do spółdzielni i zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu.Do zachowania powyższego roszczenia konieczne jest złożenie w terminie jednego roku deklaracji członkowskiej wraz z pisemnych zapewnieniem o gotowości do zawarcia umowy o ustanowieniu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. W wypadku zgłoszenia się kilku uprawnionych kwestię uprawnienia rozstrzyga sąd, biorąc pod uwagę w szczególności fakt, czy osoby te zamieszkiwały ze zmarłym.Po uzyskaniu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego i członkostwa w spółdzielni, czytelnik będzie mógł na zasadach ogólnych (art. 12 u.s.m.) złożyć własny wniosek o przeniesienie własności lokalu. —gb

Spółdzielnie Mieszkaniowe

Pozostało 90% artykułu