Na stawianie słupów przedsiębiorca umówi się z właścicielem pola lub łąki

Od dziesięcioleci właścicielom nieruchomości w Polsce doskwiera brak uregulowań prawnych, które odpowiadałyby gospodarce rynkowej, dotyczących urządzeń przesyłowych (linie wysokiego napięcia, przyłącza wodociągowe i kanalizacyjne) pomieszczonych na ich terenach.

Problem poruszaliśmy już na naszych łamach. Przykład pierwszy. Rolnik z podwarszawskiej wsi Wólka Kossowska od kilkudziesięciu lat walczy z energetyką o odszkodowanie za postawienie dwóch słupów przesyłowych na jego polu. Słupy stanęły, chociaż właściciele gruntów nigdy się na to nie zgodzili. Historia ciągnie się od 1977 roku. Sprawa trafiła na sądową wokandę. Energetyka przegrała sprawę o zasiedzenie, ale druga – o odszkodowanie toczy się do dziś.

Przykład drugi. Stołeczne osiedle Jelonki Międzyprzemysłami. Spór właścicieli domów z przedsiębiorstwem, które nad dachami budynków poprowadziło linie wysokiego napięcia, też nie może doczekać się finału, chociaż sieci – wbrew woli mieszkańców – nad dachami willi energetycy zaczęli rozwieszać 23 lata temu. Protesty trwają do dziś. – A wartość naszych nieruchomości spada na łeb na szyję – mówią mieszkańcy.Przykłady można mnożyć. Przytoczone historie to czubek góry lodowej.

Problem próbują rozwiązać parlamentarzyści. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego był już czytany na posiedzeniu Sejmu.

Zwolennikami nowych przepisów są wszystkie kluby parlamentarne.Zasadniczą ideą zmian jest wprowadzenie do kodeksu kategorii służebności przesyłu obok dotychczasowej służebności gruntowej i osobistej. Ustanowienie służebności przesyłu, zgodnie z projektem, miałoby następować na rzecz przedsiębiorcy, który jest właścicielem urządzeń (na przykład sieci kanalizacyjne czy wodociągowe, słupy energetyczne) lub zamierza je wybudować. Przedsiębiorca będzie musiał jednak zawrzeć umowę z właścicielem nieruchomości. Ten ostatni swoje oświadczenie sporządzałby w formie aktu notarialnego, a ustanowienie służebności przesyłu mogłoby następować bezpłatnie lub odpłatnie – wszystko miałoby być regulowane na drodze umowy z właścicielem nieruchomości.

„Wprowadzenie zasady, że służebność przesyłu może być zastosowana nie tylko do sytuacji, w której urządzenia przesyłowe już istnieją, ale również do takich, w których przedsiębiorca urządzenia te zamierza wybudować w przyszłości, pozwoli zarówno na objęcie nową regulacją tzw. zaszłości, jak i da możliwość wykorzystania jej dla ochrony interesu prawnego przedsiębiorcy już w fazie planowania inwestycji” – czytamy w projekcie ustawy.

Jeżeli właściciel nieruchomości odmówiłby ustanowienia służebności przesyłowej, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, to przedsiębiorca może jej żądać na drodze sądowej, za wynagrodzeniem.– Służebność przesyłu ma określoną treść. Przedsiębiorca może korzystać z nieruchomości w zakresie niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń przesyłowych – zakłada projekt.

Po wygaśnięciu służebności przedsiębiorca byłby zaś zobowiązany do usunięcia urządzeń przesyłowych.

Po pierwszym czytaniu projektowane zmiany zyskały aprobatę wszystkich ugrupowań parlamentarnych i zostały skierowane do komisji nadzwyczajnej ds. zmian w kodyfikacji.

– Wprowadzenie instytucji służebności przesyłu to rozwiązanie potrzebne i trzeba je ocenić pozytywnie – mówił poseł Sławomir Rybicki. – Jednakże kształt proponowanych zmian daje możliwość składania roszczeń o ustanowienie takiej służebności za odpowiednim wynagrodzeniem jedynie przedsiębiorstwom przesyłowym. Nasuwa się pytanie, czy w prawo domagania się ustanowienia służebności przesyłowej nie należałoby wyposażyć również właścicieli nieruchomości. Przedsiębiorstwa mogą nie być zainteresowane jej ustanowieniem, gdyż musiałyby płacić wysokie wynagrodzenia – padały argumenty.

Poseł Iwona Arent zwróciła uwagę na inny aspekt, podkreślając, że w dzisiejszym stanie prawnym osoba, która z własnych środków wybudowała urządzenia przesyłowe, może je w drodze umowy przekazać, odpłatnie lub nie, na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego.

– Może lub nie. Problem się zaczyna, kiedy strony nie mogą się porozumieć co do warunków umowy. Konflikty między właścicielami nieruchomości a dostawcami mediów często kończą się procesami sądowymi, a orzecznictwo Sądu Najwyższego w tym zakresie nie jest jednolite – mówiła posłanka. – Dlatego uzasadnione jest wprowadzenie do kodeksu cywilnego regulacji, które jednoznacznie określą status prawny urządzeń przesyłowych przy zapewnieniu odpowiedniego wynagrodzenia osobom, które wybudowały je z własnych środków.

Nad projektem pracowały już podkomisje powołane przez komisję kodyfikacyjną.

– Wypracowany materiał, który jeszcze nie został przyjęty, istotnie modyfikuje sam projekt – powiedział nam w ubiegłym tygodniu, tuż przed zamknięciem numeru, poseł Stanisław Chmielewski, przewodniczący nadzwyczajnej podkomisji do rozpatrzenia rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego.

– Służebność przesyłu oczywiście zostaje, ale zmianą jest zapis, że osoba fizyczna, której dotyczy, czyli po prostu właściciel lub użytkownik wieczysty gruntu, kiedy nie może się porozumieć z przedsiębiorstwem, bo proponuje mu ono niekorzystne w jego ocenie warunki, ma prawo wystąpienia z roszczeniem do sądu. W samym projekcie takie roszczenie przewidziano zaś dla przedsiębiorcy – tłumaczy poseł. I dodaje, że chodziło o wprowadzenie równości w postępowaniu obu stron.

Przepisy mają szanse wejść w życie jeszcze w tym półroczu.

Rafał Wypiór, Kancelaria Kaczor, Klimczyk, Pucher, Wypiór