Przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami zawierają trzy grupy przepisów regulujących zasady przejmowania gruntów pod drogi publiczne. W każdym przypadku zajęcie terenu pod drogę publiczną odbywa się za odszkodowaniem.
Zgodnie z art. 128 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=175872]ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. DzU z 2004 r. nr 261, poz. 2603 ze zm[/link]., dalej ugn) wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem. Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia, a więc także w kwestii związanej z ustaleniem wysokości odszkodowania, jest starosta (art. 129 ust. 1 ugn). Ustalenie wysokości odszkodowania jest jednym z elementów decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości, choć w pewnych przypadkach określonych w art. 129 ust. 5 ugn starosta wydaje odrębną decyzję w tej sprawie.
Pierwszym etapem w ustaleniu odszkodowania jest uzyskanie opinii rzeczoznawcy majątkowego określającej wartość rynkową nieruchomości. W sytuacji gdy tego rodzaju nieruchomości nie występują w obrocie, a w konsekwencji nie można określić wartości rynkowej, wówczas o wysokości odszkodowania decyduje wartość odtworzeniowa.
[b] Przy określaniu wartości rynkowej uwzględnia się przede wszystkim rodzaj nieruchomości, jej położenie, przeznaczenie, stopień wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej, stan oraz aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami.[/b]
Znaczenie ma także aktualny sposób jej użytkowania, gdyż generalnie wartość rynkową nieruchomości określa się według sposobu użytkowania sprzed wywłaszczenia. Jeżeli natomiast cel, na który nieruchomość ma być wywłaszczona, powoduje zwiększenie jej wartości, to jej wartość ustala się według sposobu użytkowania wynikającego z celu, na który ma być wywłaszczona.
