Sąd Najwyższy (sygnatura akt: III CZP 73/12) oddalił wczoraj skargę kasacyjną Skarbu Państwa.
Dzięki temu spadkobierczyniom dawnych właścicieli kamienicy przy ul. Miodowej w Warszawie udało się wywalczyć 6 mln zł. Po II wojnie światowej ich rodzinie odmówiono ustanowienia własności czasowej działki (kamienica uległa zniszczeniu w czasie zawieruchy wojennej). Po latach Samorządowe Kolegium Odwoławcze stwierdziło, że odszkodowanie się nie należy, choć decyzja odmawiająca przyznania własności została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Doszło bowiem do nieodwracalnych skutków prawnych: po wojnie na tej działce spółdzielnia mieszkaniowa „Syrena" wybudowała bloki. Odmiennego zdania był sąd okręgowy, który nie tylko zasądził odszkodowanie, ale także na podstawie opinii biegłego ustalił, że powinno ono wynieść 6,6 mln zł.
Od tego wyroku odwołała się Prokuratoria Generalna reprezentująca Skarb Państwa, ale przegrała. Trzyosobowy skład Sądu Najwyższego, do którego trafiła skarga kasacyjna, nabrał wątpliwości prawnych. Dlatego postanowił, że zanim rozpatrzy skargę, zada pytanie prawne składowi siedmioosobowemu: czy może mieć wpływ na wysokość odszkodowania przysługującego za wydanie decyzji odmawiającej przyznania własności czasowej okoliczność, że grunt zostałby wywłaszczony pod budownictwo mieszkaniowe, gdyby własność ta została przyznana?
Sądowi chodziło o to, czy można się odwoływać do zdarzenia, które mogłoby nastąpić jedynie teoretycznie. Wcześniej orzekał w podobnej sprawie. Było to 2 marca 2006 r. (sygn. I CSK 90/05). Wówczas uznał, że związek przyczynowy między odmowną decyzją administracyjną a szkodą ustala się, przyjmując stan hipotetyczny, który istniałby obecnie, gdyby nie wydano decyzji odmownej. Dlatego decyzja wywłaszczeniowa pozostaje w związku przyczynowym z bezprawną decyzją odmawiającą własności czasowej. Dawnym właścicielom należy się odszkodowanie, a hipotetyczne wywłaszczenie ma wpływ na jego wysokość.
Wczoraj jednak SN w składzie siedmiu sędziów, który przejął tę sprawę, zdecydował się oddalić skargę kasacyjną Skarbu Państwa. Według niego nie można domagać się zmniejszenia odszkodowania za nieruchomość na tej podstawie, że hipotetycznie mogło nastąpić jej wyłaszczenie na wniosek spółdzielni zamierzającej zbudować tam osiedle mieszkaniowe. Odpowiedzialność odszkodowawcza za wywłaszczenie w takich warunkach obciążałaby bowiem spółdzielnię, a nie Skarb Państwa, to zaś prowadziłoby do tego, że obecnie uprawniony nie mógłby się domagać odszkodowania ani od Skarbu Państwa, ani od spółdzielni.
