Poznawanie architektury spacerowym krokiem

Na modne spacery architektoniczne, podczas których mieszkańcy lepiej poznają miasto, z każdym sezonem przychodzi więcej zainteresowanych. W Gdyni, mogącej pochwalić się licznymi przykładami polskiej architektury modernistycznej, tzw. archi-spacery odbywają się już od dziesięciu lat.

– Początkowo przychodziło tylko kilkanaście osób. W ostatnich latach liczba ta zaczęła lawinowo wzrastać. Wprowadziliśmy zapisy – mówi Witold Okun z Agencji Rozwoju Gdyni, jeden z koordynatorów Gdyńskiego Szlaku Modernizmu, a także cykli spacerów „Wakacje z modernizmem" oraz „Spacery z prelekcją".

Wstęp na wszystkie spacery jest bezpłatny. Przechadzki z przewodnikami odbywają się w Gdyni przez cały rok. Fanów miejskiej architektury nie odstrasza nawet jesienno-zimowa aura, choć oczywiście to wiosną i latem frekwencja jest największa.

Turysta u siebie

– Po dziesięciu latach organizowania spacerów dla mieszkańców i turystów poziom wiedzy o architekturze modernistycznej jest w naszym mieście bardzo wysoki – podkreśla Witold Okun.

Dzięki systematycznemu zwiedzaniu miasta poszerza się również wiedza ekspertów.

– Nasi przewodnicy przeczesują biblioteki, badają dokumenty, w ten sposób odkrywają historię mniej znanych miejsc. W badania angażują się również gdynianie, chętnie udostępniając domowe archiwa – dodaje Witold Okun.

Od 2011 r. w mieście istnieje Gdyński Szlak Modernizmu. Początkowo wyznaczono cztery trasy śródmiejskie, z czasem dodano dwie oddalone od centrum. Trwają prace nad przygotowaniem kolejnych szlaków.

Od 22 do 25 sierpnia w Gdyni odbędzie się też IX Weekend Architektury. Wśród atrakcji przewidziano m.in. warsztaty, pokazy filmów, prelekcje oraz archi-spacery.

W Łodzi popularnością cieszą się spacery architektoniczne śladami dawnego przedsiębiorcy i milionera Izraela Poznańskiego. Od maja do końca września w każdą niedzielę miłośnicy architektury mogą uczestniczyć w bezpłatnych spacerach z przewodnikiem po łódzkiej Manufakturze.

Przewodnicy w strojach z epoki z pasją opowiadają o starych budynkach z przełomu XIX i XX wieku, pokazują czarno-białe zdjęcia oraz przytaczają anegdoty z życia niegdysiejszej Łodzi. Podczas dwugodzinnej wycieczki można lepiej poznać zabytkową łódzką zabudowę oraz dowiedzieć się, jakie funkcje pełniły kiedyś budynki, w których dziś mieszczą się sklepy i restauracje. Oprowadzający zdradzają również sekrety bogatej rodziny Poznańskich, obalając przy tym fałszywe i szkodliwe mity, które przez lata narosły wokół tego zasłużonego dla rozwoju Łodzi rodu.

Śladem dziewiętnastowiecznej architektury postprzemysłowej spacerują także mieszkańcy w Ziębicach na Śląsku. Niedawno odbył się tam spacer architektoniczny z lokalnym przewodnikiem Stanisławem Popardowskim.

Spacerowicze niespiesznie przemierzyli swoje miasto od ulicy Kolejowej, gdzie znajdują się dawne Zakłady Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego, aż do ulicy Przemysłowej, gdzie zwiedzili teren dawnej Cukrowni Ziębice oraz Zakładów Maszyn Ceramicznych. Świetność ziębickich zakładów przemysłowych przypomniały zdjęcia z archiwum Stanisława Sobolewskiego prezentowane zwiedzającym.

Dla starszych mieszkańców miejski spacer śladami ciekawej architektury był także podróżą sentymentalną, podczas zwiedzania wróciły wspomnienia. Jeden z najstarszych uczestników wycieczki opowiedział o swojej pracy w dawnej cukrowni.

W Olkuszu (woj. małopolskie) ponad 40 osób wzięło udział w bezpłatnym spacerze historycznym pod nazwą „Od gotyku do modernizmu: ciekawostki architektury Olkusza".

– Uczestnicy mieli okazję poczuć się w swoim mieście jak turyści. Mieszkańcy zobaczyli neogotyckie elementy Szkoły Rzemieślniczej z 1901 r., poznali historię zabytkowych olkuskich kamienic przy rynku, a także dowiedzieli się więcej o klasycystycznych budynkach magistratu – relacjonuje Jadwiga Grabowska, przewodnik z Olkuskiej Grupy Turystycznej „Amonit". – Na przykładzie murów obronnych i baszty spacerowicze poznali system obronny średniowiecznego Olkusza. Ważnymi punktami wycieczki były dworek Machnickich i Stara Poczta – dodaje Grabowska.

Oblicza stolicy

Najwięcej spacerów skoncentrowanych na architekturze odbywa się w Warszawie.

– Zaczynaliśmy dziewięć lat temu od miejskich spacerów po Woli. Chodziliśmy śladami architektury postindustrialnej. Interesowała nas nie tylko historia oglądanych budynków, ale również ich współczesny potencjał – mówi Patrycja Jastrzębska, historyk sztuki, twórczyni projektu Tu było, tu stało, prezeska Stowarzyszenia Masław.