To odpowiedź na wystąpienie generalne  Rzecznika Praw Obywatelskich, do którego docierają skargi zaniepokojonych kredytobiorców.

Przepis  art. 485 § 3 kodeksu postępowania cywilnego przewiduje, że sąd może wydać nakaz zapłaty, jeżeli bank dochodzi roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty. Dopóki w prawie funkcjonowała instytucja bankowego tytułu egzekucyjnego (BTE), banki rzadko dochodziły swych roszczeń w trybie art. 485 § 3 kpc. BTE dawał im dalej idące przywileje. Sytuacja zmieniła się diametralnie po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z  14 kwietnia 2015 r. (sygn. akt P 45/12), który doprowadził do likwidacji instytucji BTE. Banki zaczęły więc  masowo wytaczać powództwa na podstawie art. 485 § 3 k.p.c., tj. w oparciu o wyciągi z ksiąg bankowych. W efekcie szybko uzyskują nakazy zapłaty, które stanowią tytuł zabezpieczenia bez nadawania klauzuli wykonalności.

Ponieważ obywatele rzadko mają świadomość przysługującego im prawa do wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty (mają na to 14 dni, a jeśli podniosą takie zarzuty, sprawa trafia do sądu do rozpatrzenia w normalnym trybie),  nakaz taki często staje się prawomocny, a bank uzyskuje możliwość bardzo szybkiej realizacji swoich roszczeń. Dotyczy to zarówno spraw kredytów zwanych "frankowymi" jak i kredytów ustalanych i przeliczanych wyłącznie w walucie polskiej.

Rzecznik Praw Obywatelskich podkreślił w wystąpieniu do MS, że w świetle dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w sprawach bankowych, nie ma podstaw do utrzymywania szczególnych uprawnień banków w postępowaniu cywilnym. Banki powinny być traktowane w taki sam sposób, jak inne podmioty prawa prywatnego i uczestnicy obrotu cywilnoprawnego.

Ministerstwo sprawiedliwości przyznało RPO rację. W wyniku zmian legislacyjnych zainspirowanych wyrokami Trybunału Konstytucyjnego (wydanymi w sprawach - sygn. akt: P 7/09 i § 45/12) uchylone zostały regulacje przyznające wyciągom z ksiąg bankowych moc dokumentu urzędowego oraz umożliwiające bankom wystawianie bankowych tytułów egzekucyjnych.

- Przepis art. 485 § 3 kpc utracił zatem uzasadnienie systemowe i aksjologiczne. Wątpliwości budzi również jego zgodność z takimi standardami konstytucyjnymi, jak: zasada równości wobec prawa, zasada sprawiedliwość społecznej oraz zasada ochrony praw konsumentów. Powyższe względy przemawiają za potrzebą jego uchylenia - pisze wiceminister Marcin Warchoł.

Z przekazanych przez niego informacji wynika, że są już prowadzone  prace legislacyjne zmierzające do uchylenia przepisu. RPO będzie monitorował, czy zostaną zrealizowane zapewnienia MS.