Ten wyrok może mieć znaczenie dla niemal 150 tys. osób, zajmujących się niepełnosprawnymi członkami rodziny. Od ponad trzech lat wiadomo, że przepisy, które regulują ich uprawnienia, są niezgodne z konstytucją.

Opiekun osoby, której niepełnosprawność powstała w wieku dorosłym, otrzymuje obecnie 520 zł. Przyznanie świadczenia może być uzależnione od kryterium dochodowego. A taki opiekun nie może podejmować żadnej pracy. Opiekun niepełnosprawnego dziecka otrzymuje zaś świadczenie pielęgnacyjne, które obecnie wynosi 1477 zł miesięcznie.

Do 2013 r. wszyscy opiekunowie otrzymywali świadczenie pielęgnacyjne. Potem ich sytuacja została zróżnicowana. W 2014 r. Trybunał Konstytucyjny zasady przyznawania świadczeń uznał za niekonstytucyjne.

Zdaniem TK zróżnicowanie uzależnione od wieku powstania niepełnosprawności jest niezgodne z art. 32 ustawy zasadniczej, czyli z zasadą równości wobec prawa. Opiekunowie dorosłych niepełnosprawnych należą bowiem do tej samej grupy i powinni być traktowani podobnie. Wyrok TK wciąż nie jest wykonany.

Legislacyjne bezprawie

Warszawski sąd rejonowy uznał, że w wyniku uchwalenia niekonstytucyjnych ustaw (deliktu legislacyjnego), ale też w wyniku zaniechania (braku wprowadzenia regulacji realizujących wyrok TK) u powoda powstała szkoda w wysokości różnicy między świadczeniem pielęgnacyjnym a zasiłkiem dla opiekuna.

Dlatego warszawski sąd rejonowy przyznał opiekunowi dorosłej osoby niepełnosprawnej odszkodowanie w wysokości 33,6 tys. zł od Skarbu Państwa.

Na zasądzoną kwotę złożyły się również składki na ubezpieczenia społeczne, których powód został pozbawiony.

Od świadczenia pielęgnacyjnego i od zasiłku dla opiekuna odprowadzane są bowiem składki, które mają w przyszłości zapewnić emeryturę. W przypadku osób pobierających 520 zł zasiłku będzie ona nader skromna.

– Przez lata pobierania zasiłku żyłem w nędzy. Wydawało mi się więc, że należy mi się też zadośćuczynienie, bo szkoda, której doznałem, miała wymiar nie tyko materialny – mówi Mirosław Sobolewski ze Stowarzyszenia Opiekunów Osób Niepełnosprawnych, który wygrał sprawę.

Autopromocja
ORZEŁ INNOWACJI

Konkurs dla startupów i innowacyjnych firm

WEŹ UDZIAŁ

Możliwe zadośćuczynienie

Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia uznał wprawdzie, że być może zadośćuczynienie za krzywdę powinno się należeć. Powód jednak nie wykazał poniesionej krzywdy w sposób należyty. Wyrok nie jest jeszcze prawomocny.

– Wyrok może mieć znaczenie dla innych opiekunów niepełnosprawnych, którzy nie otrzymują świadczenia pielęgnacyjnego.

Wszystko zależy jednak od tego, czy sąd nie uzna, że ich roszczenia się przedawniły – mówi Mirosław Sobolewski. Od wyroku Trybunału minęły już ponad trzy lata. Jednak, jak podkreśla Sobolewski, opiekunowie ponoszą szkodę każdego miesiąca, kiedy na ich konto nie wpływa świadczenie pielęgnacyjne. A bieg przedawnienia liczy się od dnia powstania szkody.

Czas naprawić zaniedbanie

Ale wyrok może mieć też inny skutek. Może zmobilizuje wreszcie Ministerstwo Pracy i Rodziny do zmiany niekonstytucyjnych przepisów. 8 stycznia 2016 r. został powołany w ministerstwie zespół do spraw rozwiązań systemowych dla opiekunów osób niepełnosprawnych. Przez ponad dwa lata nie przygotował projektu ustawy, który naprawiłby legislacyjne zaniedbania.

– Działania państwa są bardzo opieszałe. Choć zmiany dotyczące sytuacji opiekunów niepełnosprawnych były zawarte w programie wyborczym PiS, na obietnicach się skończyło. Opozycja też nie przypomina o problemach tej licznej grupy osób – mówi dr Rafał Bakalarczyk, badacz polityki społecznej. ©?

Sygnatura akt: VI C 1995/16

Opinia

Katarzyna Przyborowska, radca prawny z kancelarii Lege Artis

To bardzo interesujące orzeczenie, które być może skłoni ministerstwo do ujednolicenia przepisów. Niewiele mamy w kraju spraw, w których tak jednoznacznie sąd pisze o wydaniu normy niezgodnej z prawem oraz zaniechaniu legislacyjnym, a w rezultacie – powstaniu szkody u obywatela. Jestem ciekawa, czy wyrok się ostanie, bo termin na wniesienie apelacji jeszcze chyba nie minął. Ale być może inni opiekunowie osób niepełnosprawnych będą mogli w podobny sposób uzyskać odszkodowanie. Muszą tylko pamiętać, że w przypadku świadczeń okresowych obowiązuje trzyletni okres przedawnienia.