Trybunał Konstytucyjny zdecydował ws. świadczenia pielęgnacyjnego

TK rozpatrywał skargę konstytucyjną D. G., który jest osobą o znacznym stopniu niepełnosprawności z prawem do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Wystąpił on do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością roztoczenia opieki nad niepełnosprawną w stopniu znacznym żoną.

Opiekun niepełnosprawnej żony nie dostał pieniędzy, gdyż sam jest niepełnosprawny

Wójt odmówił D.G. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie art. 17 ust 1 pkt 4 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, który obowiązywał do końca 2023 r.  Miał on następujące brzmienie: „Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje: (…)  4) innym osobom, na których, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności– jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji”. 

D.G. odwołał się od decyzji wójta do Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Argumentował, że mimo posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności oraz pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, jest osobą chodzącą, może i potrafi zajmować się swoją małżonką. Podkreślił, że zrezygnował z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad żoną, która nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować.

Czytaj więcej

Niepełnosprawni

Lista 19 świadczeń i ulga dla osób z orzeczeniem o niepełnosprawności

Osoby z niepełnosprawnościami mogą liczyć na różne formy wsparcia zarówno finansowego, jak i w po...

SKO utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji, podtrzymując w całości jego argumentację. Organ wskazał, że forma pomocy, której dotyczy zaskarżona decyzja, nie ma charakteru uznaniowego, lecz przysługuje w sytuacji dokładnie określonej w przepisach prawa. D.G. wprawdzie sprawuje stałą, bezpośrednią opiekę nad żoną, jednak legitymowanie się przez skarżącego orzeczeniem o niepełnosprawności oraz ustalone prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wyklucza go z kręgu osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego.

Skarżący nie składał broni, ale przegrał zarówno w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym, jak i  Naczelnym Sądzie Administracyjnym.

W skardze konstytucyjnej D.G. wskazał, że wyłączając osoby niepełnosprawne w stopniu znacznym z możliwości przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego ustawodawca nie wziął pod uwagę konkretnych, jednostkowych przypadków. Osoby, które same są niepełnosprawne, lecz chcą i mogą opiekować się bliskimi, zostały potraktowane w sposób niesprawiedliwy. 

Trybunał: przepis dyskryminuje osoby niepełnosprawne

Trybunał Konstytucyjny orzekł dziś, że art. 17 ust. 1 punkt 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r.  o świadczeniach rodzinnych jest niezgodny z konstytucją w części obejmującej słowa: „z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności”.

- Rodzina, w której niepełnosprawność dotknęła zarówno osobę, która wymaga opieki, jak również osobę sprawującą nad nią opiekę, jest w szczególnie trudnej sytuacji. Tym bardziej ustawodawca powinien ze szczególną rozwagą uwzględniać różne sytuacje, w których osoby takie mogą się znajdować. Może się przecież zdarzyć – czego dowodzi sytuacja skarżącego w sprawie niniejszej – że osoby niepełnosprawne zobowiązane do alimentacji, są zdolne do sprawowania opieki i czynią to zgodnie z potrzebami bliskiej osoby, chciałyby w dalszym ciągu pracować, lecz na skutek niepełnosprawności członka rodziny muszą z pracy zrezygnować  – brzmi uzasadnienie.

TK przywołał przepis ustaw o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, zgodnie z którym do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się także osobę, która jest  zdolna do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej, przy czym zaliczenie do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności takiej osoby nie wyklucza możliwości zatrudnienia tej osoby u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej, jeśli pracodawca przystosuje stanowisko pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej, a praca wykonywana jest zdalnie.

Skutkiem  wyroku ma być możliwość wznowienia przez zainteresowanych (w tym skarżącego D.G.) postępowań o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na zasadzie art. 190 ust. 4 Konstytucji oraz właściwych regulacji proceduralnych – wyjaśnił TK.