Naukowcy tworzą współczesną "Arkę Noego"

Chodzi o Vertebrate Genomes Project – VGP. Zakłada on zsekwencjonowanie genomów 66 tys. gatunków kręgowców – ssaków, ptaków, płazów, gadów i ryb, występujących na Ziemi. Międzynarodowy zespół, który podjął się tego zadania, przyjął nazwę Genome 10K.

Idea narodziła się w 2009 r., ale wówczas był to plan dużo skromniejszy, zamierzano zsekwencjonować genomy ok. 10 tys. gatunków kręgowców. W tamtym czasie projekt dostarczył DNA ok. 100 gatunków, ale były to dane mało precyzyjne, głównie ze względu na wysokie koszty badania DNA.

Jednak od tamtej pory technika inżynierii genetycznej, sekwencjonowania DNA ogromnie się rozwinęła, w tej dziedzinie nastąpił spektakularny postęp, tak duży, że narodził się projekt niemal siedmiokrotnie obszerniejszy – właśnie Vertebrate Genomes Project.

Badacze zapowiadają, że każdy z 66 tys. gatunków będzie reprezentowany przez genom samca i samicy. Tę ogromną pracę wykona 150 ekspertów z 50 placówek badawczych w 12 krajach. Całkowity koszt projektu oceniany jest na 500 mln euro. Prace już trwają.

Na konferencji prasowej przedstawiono pierwsze wyniki – zsekwencjonowane genomy 14 gatunków należących do pięciu klas kręgowców skatalogowanych na Ziemi: wielkiego nietoperza, rysia kanadyjskiego, dziobaka, papugę kakapo (na wolności żyje już tylko 150 osobników), żółwia pustynnego.

Genomy tych 14 gatunków, a także wcześniej rozszyfrowane zostaną udostępnione zainteresowanym naukowcom z całego świata jeszcze przed zakończeniem projektu, aby swobodnie prowadzili nad nimi badania.

Celem zespołu Genome 10K jest nie tylko rozszyfrowanie DNA gatunków, przedsięwzięcie to stwarza dużo szersze perspektywy. Gromadzone są informacje o ewentualnej przydatności medycznej tych gatunków. Informacje ułatwią również ich ochronę przed wyginięciem, a może nawet w przyszłości umożliwią przywrócenie do życia gatunków wymarłych – co na razie jest poza zasięgiem nauki.

– Vertebrate Genomes Project ma potencjał do tego, aby zmienić właściwie wszystkie dziedziny biologii. Na przykład sekwencjonowanie genomów umożliwiło odkrycie zabójczego, szkodliwego genu u kondora kalifornijskiego. Dysponując tą wiedzą, możemy teraz identyfikować ptaki – nosicieli tego niebezpiecznego elementu. Wierzę, że ten projekt umożliwi lepszą ochronę naszego dziedzictwa biologicznego – uważa Oliver Ryer, dyrektor Instytutu do badań nad zachowaniem gatunków ogrodu zoologicznego w San Diego.

Naukowcy z Genome 10K postanowili nie pracować pośpiesznie, nie wyciągać pochopnych wniosków, posługiwać się najnowocześniejszymi, najbardziej precyzyjnymi metodami. Na przykład zamiast łączyć dwie wersje tego samego genomu, będą go rozdzielać na genom samca i samicy. Badania powinny być na tyle drobiazgowe, aby nie było potrzeby powracania do tego w przyszłości; zamiast tracić czas na ponowny, bardziej precyzyjny opis genów, naukowcy będą mogli zająć się poznawaniem ich funkcjonowania, przydatności medycznej i farmakologicznej.

Nowe technologie powinny sprawić, że prace będą się posuwały dużo szybciej, niż było to możliwe jeszcze dziesięć lat temu, gdy rozpoczynano te badania.

Obecnie wystarczy 30 tys. euro i tydzień pracy do zsekwencjonowania DNA nigdy wcześniej niebadanego. W ramach projektu wydano tylko 2,5 mln euro na prace, które przed dekadą kosztowałyby ponad pięć milionów euro.