Nasza zamrożona planeta

Życie na Ziemi przetrwało trudny moment, kiedy setki milionów lat temu cały glob pokryty był lodem

Aktualizacja: 10.03.2010 11:27 Publikacja: 10.03.2010 00:04

Europa, jeden z księżyców Jowisza, pokryta jest lodem poprzecinanym szczelinami. Na tym globie może

Europa, jeden z księżyców Jowisza, pokryta jest lodem poprzecinanym szczelinami. Na tym globie może istnieć życie. Podobnie wyglądała Ziemia ok. 716 mln lat temu

Foto: AP

Geolodzy amerykańscy zdobyli dowody na to, że przed ponad 716 mln lat nawet okolice równika pokryte były lodem. To odkrycie jest potwierdzeniem hipotezy, którą naukowcy sformułowali już dawno: nasza planeta była kiedyś Ziemią śnieżką.

[srodtytul]Zagadka przetrwania[/srodtytul]

Zespół naukowców z Uniwersytetu Harvarda zebrał i poddał analizie próbki skał w jednym z najdalszych zakątków Kanady, wysuniętym na północny zachód terytorium Yukon. W próbkach badacze z Harvardu odkryli ślady zlodowacenia. A tereny te przed ponad 700 milionami lat leżały prawie na równiku. Wyniki swoich badań naukowcy ogłosili w nowym wydaniu magazynu „Science”.

[wyimek]716 mln lat temu cała kula ziemska pokryta była grubą warstwą lodu[/wyimek]

– Po raz pierwszy mamy dowód na to, że zlodowacenie w okresie kriogenu (850 – 630 mln lat temu) dotarło do szerokości geograficznej, w jakiej dzisiaj mamy tropiki. To ewidentny dowód, że podczas tego zlodowacenia w historii Ziemi był okres, kiedy była „śnieżną kulą” – powiedział prof. Francis A. Macdonald z Wydziału Nauki o Ziemi i Planetach uniwersytetu. – Nasze dane wskazują na to, że zlodowacenie trwało ok. 5 mln lat.

Uczony sądzi, że przetrwanie jądrowców, które pojawiły się na naszej planecie ok. 2 mld lat temu, świadczy o tym, że w lodzie pokrywającym cały glob były jakieś szczeliny wypełnione wodą w postaci płynnej. Na ten okres, kiedy miało miejsce zlodowacenie, przypada różnicowanie się organizmów i powstawanie bardziej złożonych niż jednokomórkowe.

Nawet jeśli nasz glob był rzeczywiście śnieżną kulą, to średnia temperatura musiała pozwalać na zmiany w pokrywie lodowej. Mogła ona okresowo zmieniać grubość, pękać i być zalewana wodą.

– Ślady kopalne sugerują, że większość grup jądrowców, być może z wyjątkiem zwierząt, istniała jeszcze przed zlodowaceniem – powiedział prof. Macdonald. – Powstaje pytanie, w jaki sposób te organizmy przetrwały kompletne zlodowacenie Ziemi. Idąc dalej: w jaki sposób zlodowaciała Ziemia śnieżka mogła wpłynąć na ewolucje i pojawienie się zwierząt. Z ewolucyjnego punktu widzenia poważny stres, z jakim borykała się nasza planeta, nie wpłynął negatywnie na rozwój bardziej skomplikowanych organizmów niż jednokomórkowe.

Ślady zlodowaceń zachowały się na skałach. Pracujący pod kierownictwem prof. Macdonalda uczeni odkryli tam ślady dawnego lodu, skały okruchowe i deformacje miękkich osadów. Uczeni badając magnetyzm i kompozycje tych skał, doszli do wniosku, że 716,5 mln lat temu leżały one na poziomie morza 10 stopni szerokości geograficznej na północ od równika.

– Z powodu wysokiego albedo (stosunek ilości promieniowania odbitego do padającego), jaki ma lód, modele klimatyczne przewidują, że jeżeli lód na powierzchni morza przekroczy

30. stopień szerokości geograficznej, cały ocean powinien zamarznąć – powiedział prof. Macdonald. – To bardzo silna przesłanka, że podczas tego zlodowacenia ocean był zamarznięty na wszystkich szerokościach geograficznych łącznie z równikiem.

Uczeni nie całkiem wiedzą, skąd się wzięło zlodowacenie i dlaczego po stosunkowo krótkim czasie się skończyło. Amerykański naukowiec zwraca uwagę na podobny wiek osadów magmowych odnalezionych na Ziemi Ellesmere’a – należącej do Kanady wyspie na Oceanie Arktycznym, oddalonej od Alaski o 1500 km.

Zdaniem badaczy to nie przypadek i może świadczyć o tym, że zlodowacenia mogły zostać gwałtownie przerwane przez nagłą aktywność wulkaniczną.

[srodtytul]Ciepło z komina[/srodtytul]

Naukowe potwierdzenie hipotezy Ziemi śnieżki jest ważnym argumentem potwierdzającym możliwość istnienia życia na lodowych globach. Skoro przetrwało okres zlodowacenia na Ziemi, kiedy temperatura na równiku mogła mieć nawet -50 stopni Celsjusza, może istnieć także gdzie indziej, na globach pokrytych lodem.

Najpoważniejszym kandydatem na goszczący prymitywne formy życia lodowy glob jest Europa – jeden z księżyców Jowisza. Jej powierzchnię pokrywa lód poprzecinany licznymi pęknięciami. Mimo że temperatura na powierzchni Europy wynosi zaledwie -170 stopni Celsjusza, pod powierzchnią może być całkiem gorąco.

Prawdopodobnie pod lodem jest woda w stanie płynnym. Glob jest młody – naukowcy dają mu niewiele ponad 30 mln lat. Zdjęcia wykonane przez amerykańską sondę Galileo wskazują, że jego powierzchnia ulega dynamicznym zmianom, a pęknięcia są wypełnione solami i uwodnionym kwasem siarkowym. Ciepło dostarczane z żelaznego jądra globu płynnej wodzie wystarczyłoby, aby istniały kominy hydrotermalne.

Takie kominy na dnie ziemskich oceanów są siedliskami prymitywnych organizmów. Bardzo gorąca woda, bogata w związki siarki i żelaza, wystarczy, aby powstała oaza dla bakterii, z tych związków czerpią one energię. Światło słoneczne nie jest im niezbędne do życia.

Innym lodowatym globem kandydatem na przechowanie życia, z wodą płynącą pod powierzchnią zamarznietej skorupy, jest Enceladus, księżyc Saturna. Sonda Cassini badająca okolice gazowego giganta odkryła na jego stelicie obecność związków chemicznych sprzyjających powstaniu życia.

[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autora

[mail=k.urbanski@rp.pl]k.urbanski@rp.pl[/mail][/i]

Geolodzy amerykańscy zdobyli dowody na to, że przed ponad 716 mln lat nawet okolice równika pokryte były lodem. To odkrycie jest potwierdzeniem hipotezy, którą naukowcy sformułowali już dawno: nasza planeta była kiedyś Ziemią śnieżką.

[srodtytul]Zagadka przetrwania[/srodtytul]

Pozostało 95% artykułu
Nauka
Orki kontra „największa ryba świata”. Naukowcy ujawniają zabójczą taktykę polowania
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Nauka
Radar NASA wychwycił „opuszczone miasto” na Grenlandii. Jego istnienie zagraża środowisku
Nauka
Jak picie kawy wpływa na jelita? Nowe wyniki badań
Nauka
Północny biegun magnetyczny zmierza w kierunku Rosji. Wpływa na nawigację
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Nauka
Przełomowe ustalenia badaczy. Odkryto życie w najbardziej „niegościnnym” miejscu na Ziemi