Wakacje od leczenia

Już jestem zdrowy, nie będę brał wszystkich dawek antybiotyku. Dziś jest niskie ciśnienie, po co mam łykać te tabletki na serce. A po tych niebieskich czuję się gorzej, nie chcę się dłużej truć. Tak można w skrócie opisać odpowiedzi pacjentów zapytanych przez agencję Pentor o to, czy zawsze stosują się do tego, co im przepisał lekarz. Z raportu „Polskiego pacjenta portret własny” sporządzonego na zlecenie Fundacji na rzecz Wspierania Rozwoju Polskiej Farmacji i Medycyny Polpharmy wynika, że nawet co trzeci chory pomija przepisaną dawkę lekarstwa.

[srodtytul]Zdrowie i pieniądze na straty[/srodtytul]

Badanie przeprowadzone na grupie ponad 1000 Polaków objęło pacjentów z chorobami przewlekłymi (układu krążenia, cukrzycą, depresją, chorobami psychicznymi, a także dzieci z astmą i osoby starsze). W oddzielnym badaniu o podejście do problemu niestosowania się pacjentów do zaleceń terapeutycznych pytano lekarzy (m.in. kardiologów, diabetologów), pielęgniarki i aptekarzy.

Przy okazji tych analiz okazało się też, że skali problemu nie doceniają często sami lekarze, którzy swoich „krnąbrnych” pacjentów traktują z dużą pobłażliwością.

O tym, że niestosowanie się do zaleceń terapeutycznych (określane angielskim terminem „compliance”) jest ogromnym problemem dla służby zdrowia, przekonywał, prezentując raport Pentora, dr Przemysław Kardas z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Koszty związane z lekkomyślnością pacjentów mogą sięgać w Polsce nawet 6 mld złotych rocznie. To mniej więcej tyle, ile wydaje Narodowy Fundusz Zdrowia na zapewnienie opieki lekarzy rodzinnych w całym kraju – podkreślają autorzy raportu. Dla porównania – w USA ten sam problem powoduje straty w wysokości ok. 100 mld dolarów.

Co trzeci chory leków od czasu do czasu nie stosuje, to wynika z deklaracji samych pacjentów – mówił dr Kardas. – Ci pacjenci po prostu tracą możliwość skutecznego leczenia.

A to powoduje nie tylko straty finansowe, ale przede wszystkim realne zagrożenie dla efektywności terapii. Ma to szczególne znaczenie w przypadku chorób przewlekłych – takich jak np. cukrzyca czy nadciśnienie, gdzie wymagane jest regularne przyjmowanie leków przez wiele lat. Lekceważenie zaleceń specjalisty oznacza m.in. konieczność skorzystania z dodatkowych porad lekarskich, przeprowadzenie nowych badań diagnostycznych i zastosowanie kolejnych, często droższych, leków.

Badania potwierdzają, że nawet jedna piąta hospitalizacji osób starszych w Polsce może wynikać z niestosowania się do przepisanej terapii. W przypadku chorych na nadciśnienie niestosowanie przepisanej terapii zwiększa ryzyko trafienia do szpitala do 50 proc. Szacuje się, że nawet 10 proc. przyjęć do takich placówek wiąże się ze zjawiskiem nieprzestrzegania zaleceń terapeutycznych. I kolejne dane z USA – oblicza się, że nawet 125 tys. zgonów pacjentów z chorobami układu krążenia rocznie wynika z niechęci do dokładnego stosowania przepisanych przez lekarzy specyfików.

[srodtytul]Zapomniałem, nie stać mnie[/srodtytul]

– Większość lekarzy ma poczucie dobrze spełnionego obowiązku, gdy wręcza pacjentowi receptę. I wydaje się nam, że wszystko załatwione. Tymczasem to dopiero początek – tłumaczył dr Kardas. – Recepta może nigdy nie zostać zrealizowana. A po wykupieniu leku część pacjentów, czytając ulotkę, dochodzi do wniosku, że taką chemią to oni się truć nie będą. Pacjent może też wziąć pojedyncze dawki, ale nieregularnie, od czasu do czasu.

Z raportu wynika, że tylko 65 proc. pacjentów deklaruje, że zawsze przyjmuje wszystkie przepisane dawki. 14 proc. zapytanych przyznało, że zdarza im się samodzielnie zmienić dawkę, a kolejne 11 proc. – zrezygnować z przepisanej dawki. Co dziesiąty pacjent mówi wprost – pomijam dawki albo biorę leki, tylko gdy się gorzej poczuję.

– Niechęć do przyjmowania leków bierze się z przekonania, że to „chemia” – komentuje dr Kardas. – Problemem jest też cena leku. Niska cena nie stanowi bariery, ale jeżeli lek jest drogi i pacjenta nie stać na wykupienie, to trudno się spodziewać, że będzie on przestrzegał naszych zaleceń.

Z prezentowanych przez niego danych wynika, że blisko jedna trzecia chorych przewlekle rezygnuje z wykupienia leków na receptę, ponieważ są one zbyt drogie. Pacjenci nie wiedzą też, że mogą poprosić swojego lekarza lub w aptece o tańszy odpowiednik. Mniej niż połowa zapytanych deklaruje, że nigdy nie zdarzyło im się zrezygnować ze zrealizowania recepty z powodu ceny leku.

[srodtytul]Kwestia zaufania[/srodtytul]

Część lekarzy uznaje zjawisko niestosowania się pacjentów do zaleceń jako coś naturalnego, z czym nie ma sensu walczyć. Za sukces uznają samo branie przez chorych przepisanych tabletek, tymczasem nie mniej istotne są zalecenia dotyczące diety i aktywności fizycznej (szczególnie przy chorobach przewlekłych).

Jak temu zaradzić? Lekarz powinien współpracować z chorym i jego rodziną, motywować go do walki, traktować podmiotowo – twierdzą eksperci. Z zebranych wśród pacjentów opinii wynika też, że ogromne znaczenie dla stosowania się do zaleceń terapeutycznych ma zaufanie.

– Zaufanie pacjentów do pracowników służby zdrowia jest kluczowym elementem. Tu najważniejsza jest dobra komunikacja z pacjentami – podkreślał dr Przemysław Kardas.