Dzieje medycyny w Polsce - recenzja książki

Pomysłodawcą przygotowania tej trzytomowej publikacji oraz jej redaktorem i współautorem jest profesor Wojciech Noszczyk, wieloletni kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Akademii Medycznej w Warszawie. Zespół wyśmienitych autorów podjął się niełatwego zadania przybliżenia czytelnikom historii medycyny w Polsce. W książce, która od kilku tygodni jest dostępna na rynku, chronologicznie opisano rozwój i osiągnięcia medycyny polskiej począwszy od średniowiecza aż po ostatnie lata Polski Ludowej, z uwzględnieniem patriotyzmu, humanizmu, kultury i szerokich zainteresowań polskich lekarzy oraz zrzeszających ich organizacji i stowarzyszeń. Autorzy skoncentrowali się na charakterystyce rozwoju medycyny w kolejnych okresach historycznych w poszczególnych regionach kraju oraz na rozkwicie wybranych specjalizacji, uczelni i katedr. Pracę podzielono na trzy tomy: Tom 1 Od czasów najdawniejszych do roku 1914 Tom 2 Lata 1914 - 1944 Tom 3 Lata 194- 1989

Możemy te tomy czytać po kolei albo poszukiwać interesujących nas okresów i zagadnień. Im głębiej zaś sięgniemy, tym ciekawiej. To naprawdę niezwykła podróż po polskiej historii - nie tylko samej medycynie.

Nie jest to praca popularno-naukowa ale olbrzymie kompendium wszystkiego tego, co o polskiej medycynie do roku 1989 powinniśmy wiedzieć. To monografia - stworzona dzięki ogromowi pracy kilkudziesięciu autorów i redaktorów - z którą z pewnością w całości nie zapoznają się nawet studenci medycyny - przy i tak ograniczonej liczbie zajęć z historii medycyny na studiach medycznych. Z pewnością jednak dobrze się stało, że powstała. „Opisanie dziejów medycyny w Polsce jest niewątpliwie obarczone dużym ryzykiem, albowiem obiektywna ocena faktów, mitów lub przypuszczeń, obejmująca kilka wieków, jest niezwykle trudna" - pisze w przedmowie profesor Franciszek Kokot.

Pierwszy tom poprowadzi nas m.in. przez początki lecznictwa na ziemiach polskich, opowie o medycynie klasztornej, nadwornych lekarzach, ziołolecznictwie, słynnych na całą Europę polskich specjalistach, początkach szkolnictwa medycznego, początkach chirurgii w Polsce, medycynie w okresie zaborów, powstawaniu Towarzystw Lekarskich.

Tom drugi to: niezwykłe historie polskich lekarzy w czasie I wojny światowej, okres budowy służby zdrowia w II Rzeczpospolitej, rozkwit lecznictwa uzdrowiskowego, powstanie ubezpieczeń społecznych, tworzenie polskich uczelni medycznych. Wreszcie II wojna światowa, lekarze w Powstaniu Warszawskim. To także - jak w każdym tomie - przegląd osiągnięć polskiej medycyny i sylwetki najwybitniejszych polskich lekarzy z poszczególnych dziedzin medycyny.

Tom trzeci - najobszerniejszy - obejmujący okres od zakończenia II wojny do roku 1989. Opowiada m.in. o odbudowie służby zdrowia w powojennej Polsce. O tym, jak niewielka grupa lekarzy, którzy przeżyli wojnę i okupację - stosunkowo szybko wyszkoliła następców. To także podróż przez organizację opieki zdrowotnej i powstające organizacje branżowe, instytuty naukowe i badawcze. To opis nauk podstawowych i klinicznych. To niezwykłe sylwetki lekarzy, którzy w trudnych przecież i ubogich czasach nadążali za tym, co działo się na świecie w medycynie, a często w wielu dziedzinach byli pionierami i odkrywcami.

Redaktor tej niezwykłej publikacji prof. Noszczyk tak pisze o niej we wstępie: „Dzieje medycyny w Polsce mają swoją historię, sięgającą lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia. To wtedy dostrzegłem potrzebę utrwalenia i przybliżenia szerszym kręgom czytelników dokonań polskich lekarzy. We współczesnej medycynie postęp techniczny często absorbuje uwagę lekarzy i odwraca ją od piękna, sztuki, życia społecznego, zadumy nad ludzkim losem, słowem tego wszystkiego co nie mieści się w ramach wybranej specjalizacji. Mówi się o dehumanizacji nauk, co pociąga za sobą zanik poczucia odpowiedzialności społecznej lekarzy".

Profesor Wojciech Noszczyk to postać w polskiej medycynie niezwykła i nietuzinkowa. Nie tylko świetny lekarz i chirurg, wychowawca wielu pokoleń lekarzy, ale i humanista. Jego ojciec, również lekarz, zginął w Katyniu.

Profesor Noszczyk – był wieloletnim konsultantem krajowym w dziedzinie chirurgii naczyń, kierownikiem I Kliniki Chirurgii Ogólnej II Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie, Dziekanem Wydziału Kształcenia Podyplomowego AM w Warszawie, redaktorem naczelnym „Polskiego Przeglądu Chirurgicznego", Prezesem Towarzystwa Chirurgów Polskich. Autor i współautor wielu monografii i książek, członek Polskiego Związku Kawalerów Maltańskich. W marcu 2015 roku został uhonorowany Orderem św. Sylwestra, nadanym mu przez papieża Franciszka. Napisał min: „Chirurgię tętnic obwodowych i żył", „Żylaki i inne choroby żył", „Zarys dziejów chirurgii Polskiej", „Miażdżyca i inne choroby tętnic obwodowych". Na początku lat 90. z inspiracji Profesora powstała książka "Lekcja anatomii, czyli spotkania z chirurgią". Zwrócił się do przyjaciół, znajomych i pacjentów, żeby opisali własne doświadczenia z chirurgią. O swoich doznaniach w związku z przebytymi operacjami opowiadali m.in.: Agnieszka Osiecka, Erwin Axer, Stefan Bratkowski, Bronisław Geremek, prymas Józef Glemp, Gustaw Holoubek, Tadeusz Konwicki, Krzysztof Zanussi. Prof. Wojciech Noszczyk przeprowadził ponad 10 tys. operacji. Operował pisarzy, aktorów, ludzi sztuki, polityków, księży. "Każdy z nas byłby nieboszczyk, gdyby nie profesor Noszczyk" - podsumował lapidarnie jego osiągnięcia znakomity aktor Andrzej Szczepkowski podczas telewizyjnej "Godziny szczerości" z profesorem w 1995 roku.

Profesor Noszczyk w zakończeniu prosi o uwagi i komentarze do dzieła swego i swoich kolegów. Mam jedną - warto i trzeba spróbować w oparciu o te trzy tomy stworzyć książkę popularną, którą będzie mógł przeczytać każdy. Wiedza zawarta w tym opracowaniu, wiedza o polskiej historii, niezwykłych lekarzach, ogromie ich pracy i wkładzie w światową medycynę, powinna trafić bowiem nie tylko do wąskiego grona czytelników, ale także pod strzechy. Od 1989 roku minęło 28 lat, trochę więcej niż ćwierćwiecze - czas może też powoli, aby ktoś rozpoczął prace nad kolejnym tomem, w naukach medycznych dzieje się bowiem coraz więcej i coraz szybciej i warto o tym napisać. Może tylko z opisaniem kolejnych reform służby zdrowia byłby mały kłopot. Najlepiej żeby zrobił to prof. Noszczyk.

Zdrowie