Zabójczo piękne egipskie oko

Egipcjanie używali ołowiu do wytwarzania kosmetyków. Chemicy udowodnili, że działały leczniczo

Aktualizacja: 13.01.2010 12:24 Publikacja: 13.01.2010 00:07

Zabójczo piękne egipskie oko

Foto: AFP

W starożytnym Egipcie do malowania oczu używano mieszaniny, której głównymi składnikami były sadza i ołów. Pierwiastek ten zawierał galenit, tzw. błyszcz ołowiu, używany do wyrobu kosmetycznych kredek. Inskrypcje hieroglificzne zawierają informacje o tym, że wytwórcy kosmetyków zdawali sobie sprawę z tego, że ołów w substancjach do makijażu wzmacniał ich właściwości zdrowotne. Tak uważali również antyczni lekarze greccy i rzymscy.

[wyimek]50 tys. lat temu neandertalczycy ozdabiali ciała malowanymi muszelkami[/wyimek]

Francuscy naukowcy z Centre National de Recherche Scientifique w Paryżu zbadali, ile prawdy jest w tych informacjach. Zespołem kierował prof. Philippe Walter. Wyniki ich analiz (zamieszcza je Analytical Chemistry) bardzo dobrze świadczą o poziomie wiedzy w państwie faraonów 4000 lat temu, czyli jeszcze pod koniec epoki kamienia.

[srodtytul]A jednak to prawda[/srodtytul]

Współcześni chemicy poddali analizie resztki czarnego barwnika do makijażu znajdowanego w staroegipskich pojemniczkach kosmetycznych, które wkładano do grobów. Dotychczas archeolodzy uważali te flakoniki i puzderka za znaleziska „banalne”. Badania resztek substancji z tych „banalnych” zabytków wykazały, że ołów występuje w nich zawsze, w bardzo niewielkich dawkach. Skoro tak, chemicy sprawdzili, czy prawdziwa jest opinia starożytnych o zdrowotnych właściwościach takich kosmetyków. Budziło to ich wątpliwości, ponieważ niekorzystny wpływ ołowiu na zdrowie człowieka jest od dawna znany i naukowo udokumentowany. Na przykład wiele złego wyrządziły ludności Imperium Rzymskiego ołowiane naczynia na wodę uważane wówczas za „szczyt nowoczesności”.

– Przyjęliśmy, że taki makijaż ma właściwości lecznicze, ale chcieliśmy dowiedzieć się, jakie dokładnie – powiedział prof. Philippe Walter.

Francuscy chemicy skorzystali z najnowszych osiągnięć elektroniki. Posłużyli się tzw. ultramikroelektrodami, dzięki którym byli w stanie analizować bardzo słabe sygnały wysyłane przez pojedyncze komórki. Okazało się, że w zetknięciu z bardzo rozcieńczonym roztworem chlorku ołowiu, w którym znajdują się jony ołowiu w komórkach naskórka – keratynocytach – powstaje nadprodukcja cząsteczek tlenku azotu. Ta substancja uaktywnia system odpornościowy, stymuluje miejscowe ciśnienie krwi, sprawia, że pojawiają się makrofagi (komórki obronne) likwidujące bakterie. W praktyce rezultat był taki, że egipskie oko, pomalowane czarną kredką, spływało łzami wzbogaconymi w jony Pb2+. Dostanie się do oka słabego roztworu kredki stymulowało pojawienie się makrofagów. Powstawało środowisko wrogie bakteriom, które mogły przypadkowo dostać się do oka. Tymczasem choroby oczu były prawdziwą plagą starożytności, zwłaszcza w warunkach ogromnego nasłonecznienia, gdy nie było sposobów na ochronę wzroku przed promieniowaniem ultrafioletowym ani infekcjami powodowanymi brudnymi dłońmi.

[srodtytul]Najstarsza fabryka[/srodtytul]

Egipt słynął z kosmetyków. Niemieccy naukowcy z Muzeum Starożytnego Egiptu (Uniwersytet w Bonn) prześwietlili w uniwersyteckiej Klinice Radiologii gliniany flakonik sprzed 3500 lat z imieniem królowej Hatszepsut (panowała w latach 1503 – 1482 p.n.e.). Na uzyskanych zdjęciach widać resztki zaschniętej substancji na ściankach i na dnie. Chemicy z Uniwersytetu w Bonn analizują skład tego osadu. Wyniki spodziewane są wiosną tego roku. Dr Michael Hoveler-Muller, kustosz muzeum, zapowiedział, że powstanie zespół, który odtworzy starożytną recepturę i sporządzi według niej perfumy.

W 2007 roku włoscy archeolodzy odkryli fabrykę perfum sprzed 4000 lat w Pyrgos-Mavroraki na Cyprze, 90 km od Nikozji. Przetrwały tam pozostałości surowców i kilkunastu naczyń do wytwarzania perfum. Wśród surowców wyróżniono liście laurowe, mirt, cynamon, żywicę sosnową, anyżek. Substancje te mieszano z oliwą. Znalezione ogromne gliniane naczynia na oliwę o pojemności 500 litrów świadczą o tym, że produkcja perfum rozwinięta była na skalę masową. Ale samych perfum tam nie znaleziono.

[srodtytul]Prakosmetyki[/srodtytul]

Ale i to znalezisko nie jest rekordowe. Najstarsze ślady upiększania ciała pochodzą ze stanowisk neandertalskich w Murcii w Hiszpanii sprzed 50 tys. lat. Brytyjscy archeolodzy z Bristol University (zespołem kierował prof. Joao Zilhao) znaleźli w jaskini Cueva de Los Aviones (7 km od morza) i w jaskini Cueva Anton (60 km od morza) ślady malowania ciała. Wiadomość o tym odkryciu publikuje amerykańskie czasopismo „Proceedings of the National Academy of Sciences”. Badacze znaleźli muszelki morskie, które służyły jako pojemniki do mieszania i przechowywania farb, a w nich żółty i czerwony pigment, a także czerwony puder zmieszany z ziarenkami czarnego, połyskującego minerału. Niektóre kolorowe muszelki, przewiercone, służyć mogły jako biżuteria.

Barwniki sprzed 50 tys. lat analizują chemicy. Ich skład jeszcze nie jest znany, ale już wiadomo, że znajduje się w nich ochra, tlenek żelaza. Ta ochra pochodzi z La Union oddalonej od Cueva de los Aviones o 5 km. Znalezisko z Murcji zmienia obraz pradziejów. Dotychczas sądzono bowiem, że początki malowania ciała wiążą się tylko z gatunkiem homo sapiens.

[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autora [mail=k.kowalski@rp.pl]k.kowalski@rp.pl[/mail][/i]

W starożytnym Egipcie do malowania oczu używano mieszaniny, której głównymi składnikami były sadza i ołów. Pierwiastek ten zawierał galenit, tzw. błyszcz ołowiu, używany do wyrobu kosmetycznych kredek. Inskrypcje hieroglificzne zawierają informacje o tym, że wytwórcy kosmetyków zdawali sobie sprawę z tego, że ołów w substancjach do makijażu wzmacniał ich właściwości zdrowotne. Tak uważali również antyczni lekarze greccy i rzymscy.

Pozostało 91% artykułu
Nauka
Najkrótszy dzień i najdłuższa noc w 2024 roku. Kiedy wypada przesilenie zimowe?
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Nauka
Pełnia Księżyca w grudniu. Zimny Księżyc będzie wyjątkowy, bo trwa wielkie przesilenie księżycowe
Nauka
W organizmach delfinów znaleziono uzależniający fentanyl
Nauka
Orki kontra „największa ryba świata”. Naukowcy ujawniają zabójczą taktykę polowania
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Nauka
Radar NASA wychwycił „opuszczone miasto” na Grenlandii. Jego istnienie zagraża środowisku