Część nauczycieli pracuje jednak na umowach okresowych i w tych przypadkach, gdy angaż nauczyciela wygasł wskutek upływu okresu, na który został zawarty, ZUS jeszcze niedawno odmawiał przyznania świadczenia. Uznawał, że używając sformułowania „rozwiązali stosunek pracy" (zamiast np. rozwiązano z nimi stosunek pracy), ustawodawca zamierzał wyrazić, iż chodzi o rozwiązanie stosunku pracy z inicjatywy nauczyciela. Takiej inicjatywy nie było zaś – w świetle wykładni ZUS – zawsze wtedy, gdy umowa wygasała wskutek upływu okresu, na który ją zawarto.
Niejednorodne orzecznictwo
Stosowana przez ZUS wykładnia wywołała rozbieżne oceny orzecznictwa sądowego, które najbardziej ujawniły się w dwóch wyrokach Sądu Najwyższego z 2013 r. W pierwszym z nich z 10 kwietnia 2013 r. (II UK 205/12) SN stwierdził, że rozwiązanie umowy o pracę na czas określony, które następuje z upływem umówionego terminu, nie jest „rozwiązaniem stosunku pracy przez nauczyciela". Stanowisko przeciwne zaprezentował SN w wyroku z 11 grudnia 2013 r. (III UK 9/13). Przyjął, że rozwiązanie stosunku pracy przez nauczyciela ma miejsce nie tylko wtedy, gdy jest poprzedzone złożeniem przez niego jednostronnego oświadczenia woli (o wypowiedzeniu stosunku pracy lub jego rozwiązaniu bez wypowiedzenia), ale we wszystkich sytuacjach, gdy takie oświadczenie jest „częścią składową dwustronnej czynności prawnej" prowadzącej do rozwiązania tego stosunku.
Skoro oświadczenie woli nauczyciela (o nawiązaniu stosunku pracy na czas określony) jest koniecznym elementem czynności rozwiązującej stosunek pracy w przyszłości (z upływem czasu, na który umowę zawarto), to zdaniem SN można stwierdzić, że nauczyciel już poprzez samo zawarcie takiej umowy bierze aktywny udział w jej rozwiązaniu.
Uchwała rozstrzygnęła wątpliwości
Rozbieżna ocena spełnienia przez nauczyciela warunku rozwiązania stosunku pracy skłoniła pierwszego prezesa Sądu Najwyższego do przedstawienia powiększonemu składowi SN pytania prawnego, czy przesłanka „rozwiązania przez nauczyciela stosunku pracy", o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, jest spełniona, gdy umowa o pracę rozwiązuje się z upływem czasu, na który została zawarta.
Sąd Najwyższy w uchwale z 27 kwietnia 2016 r. (III PZP 1/16) uznał, że warunek „rozwiązania stosunku pracy", o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy, jest spełniony także wtedy, gdy terminowa umowa o pracę zawarta między nauczycielem a placówką oświatową ulega rozwiązaniu z upływem czasu, na który była zawarta. A więc będzie tak, gdy nauczyciel nie składa żadnego oświadczenia w celu rozwiązania umowy za wypowiedzeniem lub porozumieniem stron.
masz pytanie, wyślij e-mail, tygodnikpraca@rp.pl
