Zasiłek macierzyński dla przedsiębiorczej kobiety

Oznacza to, że przedsiębiorcza kobieta otrzyma go w wymiarze:

- 18 tygodni (126 dni) – w razie urodzenia pierwszego dziecka,

- 20 tygodni (140 dni) – przy urodzeniu drugiego i każdego kolejnego dziecka,

- 28 tygodni (196 dni) – w razie urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

Jeśli prowadząca działalność wykorzysta zasiłek macierzyński przez co najmniej 14 tygodni po porodzie, może zrezygnować z pobierania go za pozostały okres. W takim wypadku niewykorzystany zasiłek przysługuje ubezpieczonemu ojcu dziecka bezpośrednio po dacie rezygnacji matki. Ubezpieczona do wniosku w sprawie rezygnacji z pozostałej części zasiłku powinna dołączyć zaświadczenie płatnika składek ojca, potwierdzające datę rozpoczęcia przez niego pobierania zasiłku (bezpośrednio po terminie jej rezygnacji). Jeżeli ojciec dziecka nie może lub nie chce skorzystać z części zasiłku macierzyńskiego, matka musi osobiście wykorzystać go w całości.

Wynosi on 100 proc. podstawy wymiaru.

Oboje rodzice prowadzą działalność gospodarczą i przystąpili do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Ich pierwsze dziecko urodziło się 8 marca 2008 r. Matka ma zamiar otrzymywać z ZUS zasiłek macierzyński przez 14 tygodni (98 dni), czyli do 13 czerwca 2008 r. Ustaliła z mężem, że on będzie pobierał zasiłek od 14 czerwca 2008 r. W tym celu matka musi złożyć do ZUS pismo informujące o rezygnacji z zasiłku macierzyńskiego i jego przejęciu przez ojca na pozostałe 28 dni, poczynając od 14 czerwca 2008 r. Z kolei ojciec dziecka musi poinformować ZUS, że od 14 czerwca 2008 r. przerwie na 28 dni prowadzenie działalności, aby zająć się potomkiem.

Zasiłek macierzyński jest wypłacany bez względu na to, czy osoba uprawniona do niego prowadzi w czasie jego pobierania działalność zarobkową. Zatem osobiste prowadzenie firmy po urodzeniu dziecka nie ma wpływu na wypłatę przez ZUS zasiłku macierzyńskiego.

Osoba pobierająca zasiłek macierzyński z tytułu dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, kontynuująca wykonywanie pozarolniczej działalności, z której nabyła prawo do zasiłku, podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z racji pobierania tego zasiłku (a nie z tytułu prowadzonej działalności).

Oddział ZUS, wypłacający osobie prowadzącej działalność zasiłek macierzyński, jednocześnie nalicza za nią składki na fundusz emerytalny i rentowy od kwoty wypłacanego zasiłku macierzyńskiego.

Należy podkreślić, że osoby pobierające zasiłek macierzyński z tytułu zatrudnienia i jednocześnie prowadzące pozarolniczą działalność podlegają ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym z tytułu prowadzonej działalności.

Prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego nie wstrzymuje wypłaty tego świadczenia. Natomiast z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej należy obowiązkowo opłacać składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Ubezpieczenie chorobowe jest w takim wypadku dobrowolne.

O działalności należy obowiązkowo powiadomić pracodawcę, gdyż pracownica prowadząca w czasie urlopu macierzyńskiego działalność gospodarczą nie podlega w tym czasie ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Na podstawie tego zawiadomienia szef przestaje wykazywać tę osobę w imiennych raportach miesięcznych jako przebywającą na urlopie macierzyńskim, dla której nalicza składki na fundusz emerytalny i rentowy. W takich wypadkach z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego nie są finansowane składki przez budżet państwa.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Obowiązek ten istnieje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zakończenia jej wykonywania (wyrejestrowania z ewidencji). Jeżeli więc osoba prowadząca działalność gospodarczą i jednocześnie pobierająca zasiłek macierzyński z tytułu zatrudnienia nie wyrejestrowała działalności gospodarczej z ewidencji, powinna opłacać składki na ZUS z racji jej prowadzenia (Sąd Apelacyjny w Białymstoku, wyrok z 17 grudnia 2003 r., I UK 105/04). Stwierdził on, że wpis do ewidencji nie tylko legalizuje wykonywanie działalności gospodarczej, ale też wyznacza czasowe granice bycia przedsiębiorcą, a wynikają z tego również inne konsekwencje, przewidziane m.in. w prawie ubezpieczenia społecznego. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 30 listopada 2005 r. (I UK 95/05).

Autorka jest radcą prawnym w Departamencie Ubezpieczeń Społecznych w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej

Trybunał Konstytucyjny zakwestionował art. 32 ustawy chorobowej. W wyroku z 6 marca 2007r. (P 45/06, opubl. DzU nr 47, poz. 318) orzekł, że osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie mają prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem do ukończenia przez nie 14 lat oraz innym chorym członkiem rodziny.

Od 16 marca 2007 r. prawo do zasiłku opiekuńczego nabywają także ubezpieczeni, którzy są objęci dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, w tym również prowadzący działalność gospodarczą. Każdy przedsiębiorca, który do ubezpieczenia chorobowego przystąpił dobrowolnie, może od tej daty korzystać z zasiłków opiekuńczych, jeśli przedstawi ZUS zwolnienie wystawione w celu sprawowania opieki nad:

- chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,

- innym chorym członkiem rodziny (małżonkiem, rodzicami, teściami, dziadkami, wnukami, rodzeństwem oraz dziećmi w wieku ponad 14 lat) – jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w czasie sprawowania opieki.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez:

- 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi do lat 14,