Nakłady z majątków osobistych rozliczane przy podziale

Nie rozlicza się nakładów koniecznych, poniesionych z majątku wspólnego na osobisty, jeśli ten ostatni przynosił dochód (dochód taki zasila majątek wspólny małżonków). Rozlicza się więc nakłady zwiększające wartość majątku osobistego. Przykładowo sąd nie uwzględni przy podziale majątku dorobkowego nakładów na niezbędny remont wynajmowanego domu (bo to nakład konieczny), który odziedziczył mąż. Rozliczy natomiast nakłady na rozbudowę takiego domu (bo to nakład zwiększający wartość domu, nienależący do koniecznych). Żaden z małżonków nie może żądać uwzględniania nakładów lub wydatków ze swego majątku osobistego, które zostały zużyte na potrzeby rodziny, chyba że zwiększyły też wartość tego majątku na chwilę ustania wspólności, a więc rozwodu.

[srodtytul]Nakłady do udowodnienia[/srodtytul]

Ponieważ obowiązuje domniemanie, że dobra nabyte przez oboje małżonków albo jednego z nich stanowią majątek wspólny, ten, który domaga się zwrotu nakładów na ten majątek, poniesionych z jego majątku osobistego, musi ten fakt udowodnić.

Sąd, dzieląc majątek wspólny, decyduje, które przedmioty, które dobra mają przypaść żonie, a które mężowi.

Nakładem z majątku wspólnego na majątek osobisty jest również spłata długu obciążającego majątek osobisty współmałżonka – np. sprzedano dorobkowe mieszkanie i spłacono siostrę męża w związku z działem spadku, w wyniku którego mężowi przypadł dom, czy spłacony został dług hipoteczny obciążający mieszkanie kupione przez żonę przed ślubem. Nie rozlicza się długów, które nie zostały spłacone.

[srodtytul]Dom na działce męża lub żony[/srodtytul]

Odmienne reguły odnoszą się do ustalania nakładów na dom wspólnie wybudowany na gruncie należącym do majątku osobistego, np. odziedziczonego przez żonę. Zgodnie z zasadą, że to, co trwale z gruntem związane, należy do gruntu, dom jest własnością osobistą żony. I odwrotnie, jeśli na budowę domu na działce należącej do majątku dorobkowego małżonków zużyte zostały pieniądze żony pochodzące z darowizny czy np. ze sprzedaży odziedziczonych przez nią dzieł sztuki, będzie to jej nakład z majątku osobistego na majątek wspólny. Przy jego rozliczaniu należy najpierw ustalić ułamkowy udział nakładów poczynionych przez nią w wartości domu według cen z okresu jego budowy, następnie zaś obliczyć sam ułamkowy udział w wartości domu według cen rynkowych z chwili podziału majątku wspólnego.

Podobny sposób rozliczenia przyjmowany jest w odniesieniu do mieszkania spółdzielczego, jeżeli zostało ono przydzielone w czasie trwania małżeństwa i weszło do majątku dorobkowego. Jeśli pieniądze na wkład pochodziły z darowizny, należy je rozliczać jako nakład z majątku odrębnego na majątek wspólny. O kwestii uprawnień małżonków do mieszkania po ustaniu wspólności majątkowej w wyniku rozwodu lub separacji.

[srodtytul]Własna praca raczej bez znaczenia[/srodtytul]

Zasadniczo nie uważa się za nakład na majątek odrębny osobistej pracy włożonej przez jednego małżonka w powstanie majątku odrębnego. Nie rozlicza się więc przy podziale dorobku np. wartości pracy włożonej przez męża w budowę domu finansowaną z darowizny rodziców żony czy z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży mieszkania, które kupiła przed ślubem. Wartość takiej pracy może być uwzględniona tylko wyjątkowo, gdy małżonek zrezygnował na czas budowy z pracy zarobkowej lub ją ograniczył.

Rozliczenie nakładów następuje po ustaniu wspólności majątkowej, z reguły w trakcie podziału majątku wspólnego – zarówno gdy o podziale orzeka sąd, jak i w sytuacji, gdy małżonkowie dzielą majątek sami, ewentualnie w formie aktu notarialnego. Udanie się do notariusza jest konieczne, gdy w skład dzielonego majątku wchodzi nieruchomość albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Jeśli sprawa o podział trafi do sądu, na sądzie ciąży obowiązek ustalenia tych nakładów bez względu na to, czy małżonkowie przedstawili dowody pozwalające na ich ustalenie. Tak uznał Sąd Najwyższy [b]w uchwale z 21 lutego 2008 r. (sygn. III CZP 148/07)[/b].

[srodtytul]Korzyści ze wspólnego po rozwodzie[/srodtytul]

Jeśli tylko jeden z małżonków korzystał po rozwodzie czy po ustaniu wspólności dorobkowej z innych przyczyn z majątku dorobkowego, musi się rozliczyć z tego z mężem czy żoną. Jeśli o podział majątku były małżonek zwróci się do sądu, ten musi również rozliczyć korzyści, jakie jeden z byłych małżonków odniósł z wyłącznego władania majątkiem dorobkowym czy jakąś jego częścią. Nie wolno mu powiedzieć byłym małżonkom, by kwestię tę załatwili w odrębnym procesie [b](postanowienie SN z 19 czerwca 2009 r., sygn. V CSK 485/08)[/b]

[srodtytul]Wspólnych długów sąd nie podzieli[/srodtytul]

Podział majątku dorobkowego obejmuje wyłącznie aktywa. Zasadniczo nie dotyczy wspólnych długów, zobowiązań zaciągniętych wspólnie przez męża i żonę.

Za dług, który obciążał solidarnie obu małżonków w czasie trwania wspólności, odpowiadają oni wobec wierzycieli tak samo również po rozwodzie czy separacji. Sąd może jednak zobowiązać jednego z małżonków do spłacenia takich długów i zwolnić drugiego z obowiązku jego spłaty albo wskazać, w jakiej części dług ma spłacić mąż, a w jakiej żona, i uwzględnić to we wzajemnych rozliczeniach małżonków.

Jednakże rozstrzygnięcie to nie jest wiążące dla wierzyciela małżonków. Może on nadal żądać spłaty całego długu od każdego z nich, chyba że wyraził oficjalnie zgodę na „przypisanie” długu jednemu tylko z małżonków albo zgodził się na jego podział między nich. Dotyczy to, oczywiście, także kredytów bankowych, w tym zaciągniętych przez małżonków na budowę wspólnego domu czy kupno mieszkania.

Gdyby wierzyciel ściągnął dług od tego z małżonków, który wedle orzeczenia sądu o podziale majątku dorobkowego nie był zobowiązany do jego z spłaty, małżonek ten mógłby się domagać zwrotu, także na drodze sądowej, od drugiego małżonka czy byłego małżonka.

Jeśli jeden z małżonków po rozwodzie czy ustaniu wspólności majątkowej z innych przyczyn spłacił wspólne długi, sąd przy podziale uwzględni to przy wzajemnych rozliczeniach.

Wspólny dług zabezpieczony hipotecznie ciąży na nieruchomości objętej wspólnością majątkową małżeńską także po jej ustaniu. W razie podziału majątku dorobkowego pozostałe do spłacenia zadłużenie z racji zaciągniętego kredytu pomniejszy wartość nieruchomości. Musi to być uwzględnione przy ustaleniu wartości majątku, który przypadnie każdemu z małżonków.

[ramka][b]Ile wynoszą opłaty przy podziale[/b]

[b]– w sądzie[/b]

W sądzie zapłacimy 1 tys. zł bez względu na wartość dzielonych dóbr. Jeśli jednak wniosek zawiera zgodny projekt podziału majątku, opłata sądowa wynosi tylko 300 zł. Inną kwestią jest wynagrodzenie adwokata czy radcy prawnego, którego wysokość ustalana jest umownie. Sprawę wnosi się do sądu właściwego wedle miejsca położenia majątku, a gdy do podziału dochodzi w związku ze sprawą spadkową po zmarłym małżonku – spadku.

[b]– u notariusza[/b]

Wysokość wynagrodzenia notariusza jest ustalana umownie. Notariusz nie może jednak zażądać od nas więcej, niż wynika ze stawek opłat unormowanych urzędowo. Określa je rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (DzU nr 148, poz. 1564, ze zmianami). Przy podziale wynagrodzenie notariusza liczy się od ogólnej wartości dzielonego majątku. Stawka wynagrodzenia notariusza wynosi od wartości:

- do 3000 zł – 100 zł;

- powyżej 3000 do 10 000 zł – 100 zł

plus 3 proc. od nadwyżki powyżej 3000 zł;

- powyżej 10 000 do 30 000 zł – 310 zł

plus 2 proc. od nadwyżki powyżej 10 000 zł;

- powyżej 30 000 zł do 60 000 – 710 zł