Kiedy najlepiej uchwalić budżet

Ostateczną opinię na temat projektu budżetu komisja budżetowa rady gminy formułuje do 10 grudnia. Jej podstawą są wnioski przygotowane przez pozostałe stałe komisje rady.

Tak przygotowany dokument przedkłada się wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta). W posiedzeniu komisji właściwej do spraw budżetu opiniującej ostateczny jego projekt uczestniczy obowiązkowo przewodniczący stałych komisji rady gminy.

Na tym etapie prac pamiętać należy w szczególności o tym, że radni bez zgody wójta (burmistrza, prezydenta miasta) nie mogą wprowadzić w projekcie uchwały budżetowej zmian powodujących zmniejszenie dochodów lub zwiększenie wydatków i jednocześnie zwiększenie deficytu budżetu.

[srodtytul]Uchwała do końca roku[/srodtytul]

Wójt (burmistrz, prezydent miasta) po zapoznaniu się z opinią komisji właściwej do spraw budżetu (przekazaną przez przewodniczącego tej komisji) i opinią regionalnej izby obrachunkowej przedkłada – w terminie siedmiu dni – radzie gminy skorygowany projekt budżetu.

Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że ostateczne wnioski i opinie komisji właściwej do spraw budżetu nieuwzględnione w projekcie wymagają pisemnego uzasadnienia przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

[b]Materiały dotyczące uchwalenia budżetu przesyła się radnym najpóźniej na 14 dni przed sesją w celu umożliwienia im zapoznania się z nimi w odpowiednim czasie zapewniającym przygotowanie się do sesji budżetowej.[/b]

Radzie gminy wójt (burmistrz, prezydent miasta) zobowiązany jest również przekazać opinie regionalnej izby obrachunkowej dotyczące projektu budżetu oraz prognozowanego łącznego długu na koniec roku budżetowego i na lata następne. Ich przedstawienie powinno nastąpić przed sesją, na której budżet ma zostać uchwalony.

Ścisłe przestrzeganie terminów wykonania prac przedstawionych w poszczególnych etapach prac projektowych umożliwi uchwalenie budżetu 30 lub 31 grudnia.

[srodtytul]Najpóźniej do 31 stycznia[/srodtytul]

W szczególnie uzasadnionych przypadkach budżet może być uchwalony nie później niż do 31 stycznia roku budżetowego. Tak wynika z art. 239 nowej [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86C451DF83608922F292DFF2438BF4B3?id=325303]ustawy o finansach publicznych[/link]. Wówczas przebieg prac nad projektem budżetu powinien przedstawiać się następująco:

- komisje rady gminy formułują swoje opinie na temat projektu budżetu na piśmie w terminie czterech tygodni przed terminem sesji, na której ma zostać uchwalony budżet (aby spełnić wymóg przekazania projektu uchwały budżetowej na 14 dni przed sesją budżetową);

- opinie komisji przedstawiane są komisji właściwej do spraw budżetu, która w terminie nie dłuższym niż siedem dni formułuje ostateczną opinię i przedkłada ją wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta);

- wójt (burmistrz, prezydent miasta) po zapoznaniu się z opinią komisji właściwej do spraw budżetu (przekazanej przez jej przewodniczącego) oraz opiniami regionalnej izby obrachunkowej w terminie siedmiu dni przedkłada radzie gminy skorygowany projekt budżetu.

Do czasu uchwalenia budżetu przez radę gminy podstawę gospodarki budżetowej stanowi projekt budżetu przedłożony radzie w myśl przepisów art. 53 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F0BE1AE481ED886AF8017BB951CD60C9?id=163433]ustawy o samorządzie gminnym[/link] oraz art. 183 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86C451DF83608922F292DFF2438BF4B3?id=325303]ustawy o finansach publicznych[/link].

Natomiast w przypadku nieuchwalenia budżetu w terminie do 31 stycznia roku budżetowego tryb postępowania reguluje art. 240 ust. 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86C451DF83608922F292DFF2438BF4B3?id=325303]nowej ustawy o finansach publicznych[/link], z którego wynika, że regionalna izba obrachunkowa w terminie do 30 kwietnia ustala budżet gminy w zakresie zadań własnych oraz zadań zleconych.

[b]Niedochowanie terminu przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) jest zagrożone sankcjami. Z tych względów przyjmuje się, że ostateczny termin przedłożenia projektu uchwały budżetowej upływa z końcem roku poprzedzającego rok budżetowy, tj. 31 grudnia.

W przeciwnym razie wszystkie wydatki dokonane po 1 stycznia roku budżetowego nie mają stosownego upoważnienia, co z kolei się wiąże z pociągnięciem do odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych[/b] – art. 11 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=55214B3046A177B50E6FDAF7388CED18?id=176480]ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (DzU z 2005 r. nr 14, poz. 114 ze zm.)[/link].

Warto zapamiętać, że rozłożenie prac nad projektem budżetu na etapy w odpowiednich cyklach jest ze wszech miar niezbędne. Umożliwia z jednej strony dokładne i szczegółowe przygotowanie materiałów planistycznych, z drugiej zaś zapewnia tym pracom pożądaną płynność i przejrzystość.

Powołane zasady dotyczące opracowania projektu budżetu gminy mają zastosowanie do samorządów powiatowych i wojewódzkich, zgodnie z przepisami ich ustaw ustrojowych: tj. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0F7AC2593D986D51A4ED0D293DB63FC6?id=163434]ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1592 ze zm.)[/link] i [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=739E2B29B43599E9C3254ED884C6EBDA?id=163432]ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1590 ze zm.)[/link].

[ramka][b]Po uchwaleniu budżetu[/b]

Wójt (burmistrz, prezydent miasta) w terminie 21 dni opracowuje układ wykonawczy w szczegółowości do działów, rozdziałów i paragrafów klasyfikacji budżetowej. Ponadto przekazuje podległym jednostkom informacje o ostatecznych kwotach przyjętych w budżecie. Ma to na celu dostosowanie projektów planów tych jednostek do uchwały budżetowej według wymogów przepisów art. 186 ust 1 – 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F14E1BAC4F4B4FC743728C03FA281621?id=325303]ustawy o finansach publicznych[/link].

Trzeba także opracować plan finansowy dla zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminie odrębnymi ustawami. Jego podstawą jest kwota dotacji przyznanych na ten cel w danym roku budżetowym. Tak stanowią przepisy art. 186 ust.1, pkt 3 ustawy o finansach publicznych oraz § 4 ust. 5 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=286FB954241B6FE029FBC9336496D607?id=182453]rozporządzenia ministra finansów z 24 lipca 2006 r. w sprawie planów finansowych zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami, przekazywania dotacji celowych i przekazywania pobranych dochodów związanych z realizacją tych zadań (DzU nr 135, poz. 955)[/link].[/ramka]

[i]Autorka jest doktorem nauk ekonomicznych, specjalistą w zakresie finansów publicznych[/i]

[ramka][b]Ważna zmiana terminu[/b]

[b]1 stycznia 2010 r. wchodzi w życie nowa ustawa o finansach publicznych. Jakie niesie konsekwencje dla budżetów gmin uchwalanych na przyszły rok?[/b]

W odniesieniu do ustawy budżetowej państwa z treści uchwalonej 27 sierpnia 2009 r. ustawy o finansach publicznych wynika wprost, że po raz pierwszy jej przepisy mają zastosowanie do opracowania i uchwalania projektu budżetu państwa na 2010 r. Takiej regulacji ustawodawca nie zastosował do opracowania i uchwalania uchwały budżetowej jednostek samorządu terytorialnego. Nowa regulacja wchodzi w życie 1 stycznia 2010 r.