Wystawa prac Józefa Chełmońskiego w Warszawie. Reporterska brawura i kontemplacja natury

Jest tu wiele legendarnych obrazów, które weszły do kanonu polskiej sztuki, dziś pochodzących z krajowych i zagranicznych zbiorów.  Ekspozycja jest efektem trzyletniego projektu badawczego realizowanego przez Muzea Narodowe w Warszawie, Poznaniu i Krakowie.

Z San Francisco przybyła „Polska furmanka”, którą Chełmoński namalował w Paryżu w 1878 roku na zlecenie francuskiego marszanda Adolphe’a Goupilla. A z Santa Anna, także w Stanach, „Sielanka” (z wiejską dziewczyną i chłopcem grającym na skrzypcach), który artysta sprzedał sławnej aktorce Helenie Modrzejewskiej.

W prologu pokazu znalazły się wybrane obrazy: jedyny malarski portret artysty i jego dzieła ikoniczne, wskazujące główne tematy. Na plan pierwszy wybija się „Kurka wodna” powstała z wzbijającym się ponad szuwary leśnego stawu dużym ptakiem. Przymglony obraz o rozległym horyzoncie o świcie, namalowany w 1894 roku, oddaje fascynację Chełmońskiego naturą.

„Bociany” (1900) przedstawiają scenę, w której ojciec i syn odpoczywają na polu w trakcie orki. Patrzą w niebo nad mazowieckim pejzażem, na którym widać klucz przylatujących bocianów – wróżących nadejścia wiosny.

Czytaj więcej

Malarstwo

Wystawa w Londynie. Spełnione życzenie van Gogha

Wśród największych dzieł artysty w National Gallery są „Słoneczniki” z Filadelfii, które po raz pierwszy wyjechały z tamtejszego muzeum.

Reporterski zmysł Józefa Chełmońskiego

Obraz „Przed karczmą (1897) z realizmem pokazuje scenę z wiejskiego życia. Ludzi stojących w błocie na tle brudnej ściany w szarym pejzażu z topniejącym śniegiem. Jednocześnie świetnie podkreśla prozę ich życia malarskimi kontrastami: szarości, bieli i czerwieni kobiecych strojów. 

Pierwszy rozdział na wystawie pokazuje właśnie reporterski zmysł artysty, który dokumentował rzeczywistość wiejskiego życia pod karczmą, na jarmarkach i przywoływał powstańcze reminiscencje.

Pochodzący ze zubożałej rodziny szlacheckiej spod Łowicza Chełmoński od dziecka był zżyty z wiejską społecznością i z pełnym autentyzmem potrafił oddać jej codzienność. Ale dobrze też znał życie miejskie, bo studiował w Warszawie w klasie rysunkowej Wojciecha Gersona, a po studiach wynajął pracownię w Hotelu Europejskim wraz z kolegami: Adamem Chmielowskim i Stanisławem Witkiewiczem (ojcem Witkacego).

Ale i w tej pracowni powracał najchętniej to tematyki wiejskiej – scen i pejzaży już nie tylko Mazowsza, lecz i Ukrainy, gdzie często bywał. Miał fenomenalna pamięć, o czym świadczy jedna z jego najsłynniejszych kompozycji „Babie lato”, namalowane w warszawskiej pracowni, a przypominającej scenę zaobserwowaną w ukraińskim pejzażu.

Potem pojechał do Monachium i Paryża.

Czytaj więcej

Malarstwo

Salvador Dali: surrealistyczne wizje i naukowe pasje geniusza

Nowa wystawa immersyjna „Dali Cybernetics” w Art Box Experience w Fabryce Norblina w Warszawie dostarcza ekscytujących przeżyć.

Rozpędzone „Czwórki” i „Trójki”

Chełmoński kochał konie. Był nie tylko świetnym jeźdźcem, ale i malował je z ekspresją, z temperamentem, po mistrzowsku. Najbardziej zapadają w pamięć szaleńcze rozpędzone „Czwórki” i „Trójki” na tle stepowych pejzaży. Wprawdzie z powodów konserwatorskich nie udało się sprowadzić gigantycznej „Czwórki” o długości ponad 6,6 m z krakowskich Sukiennic, na której rozpędzony zaprzęg pędzi wprost na widza. I sprawia wrażenie, że zaraz nas stratuje.

W Warszawie całą salę udało się za to wypełnić innymi obrazami, których głównym tematem są konie. Porywają dynamiką, jak  „Czwórka” karych koni (ze zbiorów warszawskiego Muzeum Narodowego) w zaprzęgu pędząca w pochmurny dzień po bezkresnych stepowych bezdrożach. Śmiałe skróty perspektywiczne oddają żywiołową energię i dzikość zwierząt.

O ile w Paryżu dynamika konnych kompozycji Chełmońskiego natychmiast wzbudziła aplauz publiczności, o tyle w Monachium była krytykowana. Trudno dziś zrozumieć, dlaczego romantyczna kompozycja „Sanna” (1879) z mknącymi nocą po śnieżnym pustkowiu saniami (unoszącymi rozmarzoną młodą kobietą) w Monachium się nie spodobała.

W Paryżu Józef Chełmoński mieszkał przez 12 lat. Jego sztuka prezentowana na salonach paryskich spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem. Przez kilka pierwszych lat tam spędzonych jego obrazy sprzedawały się świetnie. Artysta odniósł sukces. 

Później jednak francuscy krytycy zaczęli mu zarzucać powtarzalność motywów, nadmiar brutalności w obrazowaniu, nadmierną szkicowość. Obrazy artysty nie sprzedawały się już tak dobrze.  

Czytaj więcej

Malarstwo

Austriacka wystawa dzieł sztuki zrabowanych przez nazistów

Wystawa „Podróże obrazów” w Muzeum Sztuki Lentos w Linzu opowiada o nazistowskiej polityce i zrabowanych dziełach.