Tadeusz Kulisiewicz: Humanista i mistrz kreski

W piątek warszawska Zachęta otwiera wystawę „Kulisiewicz. Lapidarne Piękno”

Publikacja: 17.11.2022 19:17

Tadeusz Kulisiewicz: Humanista i mistrz kreski

Foto: Fotorzepa/Monika Kuc

Imponujący monograficzny przegląd dzieł klasyka sztuki  XX wieku – wybitnego grafika i rysownika. Wybór dzieł ze wszystkich okresów życia artysty obejmuje prace niepokazywane dotąd w jednej przestrzeni.

Prezentowane prace pochodzą z wielu galerii i muzeów, m.in. z Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Azji i Pacyfiku, Muzeum Warszawy i Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki. A także z prywatnych kolekcji Wandy i Leonarda Pietraszaków, Jacka Kudelskiego i Jacka Łozowskiego.

Czytaj więcej

Wieczny urok Paryża

Tadeusz Kulisiewicz (1899–1988) był bardzo aktywnym artystą przed wojną i po wojnie, uczestnikiem wystaw w kraju i za granicą. Debiutował w 1926 roku na wystawie Stowarzyszenia Artystów Grafików „Ryt”. Został jego członkiem  i uczestniczył w kolejnych  wystawach grupy. W tym samym roku po raz pierwszy odwiedził Szlembark, wieś w Gorcach, do której powracał przez całe życie i której poświęcił cykle graficzne i rysunkowe. W latach 1933–1939 prowadził kursy rysunku w warszawskiej ASP, a od roku 1946 był profesorem tej uczelni. W 1955 roku został członkiem-korespondentem Akademie der Künste w Berlinie, a w 1965 roku otrzymał honorowe członkostwo Accademia di Belle Arti we Florencji.

Świadectwem jego pozycji w świecie były też międzynarodowe nagrody:  UNESCO na XXVII Biennale Sztuki w Wenecji (1955), I nagroda na Biennale Sztuki w São Paulo (1961), złoty medal na II Międzynarodowym Biennale Grafiki we Florencji (1970).

Wystawę w Zachęcie otwierają przedwojenne  drzeworyty szlembarskie Kulisiewicza o mocnych kontrastach czerni i bieli, i ekspresyjnych deformacjach, pokazujące górali i góralki na tle podhalańskich pejzaży. W opowieści o ich życiu nie ma mitologizacji. Jest prawda o trudzie ludzkiej egzystencji, cierpieniu, zmaganiu z losem.

Podczas powstania warszawskiego pracownia artysty spłonęła wraz z deskami drzeworytniczymi. Po wojnie Kulisiewicz nie powrócił już do grafiki, lecz poświęcił niemal wyłącznie rysunkowi. W Zachęcie mamy bogaty wybór rysunkowych cykli  powojennych.

Jest tu m.in. wstrząsający cykl rysunków tuszem „Ruiny Warszawy 1945” – całkowicie  bez  ludzi, a tylko ze szkieletami domów, podkreślającymi grozę zagłady.

W latach 50. impulsem nowych cykli Kulisiewicza stały się wielkie podróże do dalekich krajów; Chin, Indii, Ameryki Południowej, na Kubę. Powstałe pod ich wpływem rysunki mówią o różnorodności kultu  i krajobrazów, ale nie zatrzymują się na powierzchni  zjawisk, lecz starają wydobyć to, co ważne  dla wizji artysty, patrzącego na człowieka okiem humanisty i próbującego wychwycić, co określa jego los.

Uwagę widzów kurator  wystawy Janusz Janowski kieruje też na rozwój technik i stylu artysty  - od przedwojennych drzeworytów i suchorytów przez rysunki sangwiną i ołówkiem, po lapidarne rysunki linearne wykonywane przede wszystkim piórkiem i tuszem na papierze, wzbogacane niekiedy akwarelą.

Kulisiewicz słynął z mistrzowskiej syntetycznej czystej kreski. Mogłoby się wydawać, że najlepiej studiować prace artysty w skupieniu w warunkach kameralnych. Tymczasem  ekspozycja w Zachęcie  inscenizuje je w dużych galeryjnych przestrzeniach z teatralno-filmowym rozmachem, co dynamizuje narrację i pozwala ogarnąć jednym spojrzeniem całą sekwencje obrazów.

Niewykluczone, że taki pomysł aranżacyjny podsunęły eksponowane w jednej z sal Zachęty rysunki Kulisiewicza do  sztuk Bertolta Brechta: „Kaukaskiego kredowego koła” i „Matki Courage”, powstałe pod wpływem spektakli w Berliner Ensamble. Artysta oglądając je wykonywał rysunki na gorąco. Brecht przyjął je z uznaniem, pisząc: „...Wspaniałe rysunki  Kulisiewicza czerpią jak gdyby podnietę z przedstawień teatralnych, ale – jak to się dzieje w każdym twórczym przekazywaniu – przemieniają one rzeczy zobaczone w świetny i śmiały, sobie tylko właściwy sposób.”

Imponujący monograficzny przegląd dzieł klasyka sztuki  XX wieku – wybitnego grafika i rysownika. Wybór dzieł ze wszystkich okresów życia artysty obejmuje prace niepokazywane dotąd w jednej przestrzeni.

Prezentowane prace pochodzą z wielu galerii i muzeów, m.in. z Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Azji i Pacyfiku, Muzeum Warszawy i Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki. A także z prywatnych kolekcji Wandy i Leonarda Pietraszaków, Jacka Kudelskiego i Jacka Łozowskiego.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Malarstwo
Wielka retrospektywa Roya Lichtensteina. Dzieła z Myszką Miki i Kaczorem Donaldem
Malarstwo
„Polski” Vincent van Gogh i plany przebadania następnych dzieł z kolekcji Porczyńskich
Malarstwo
Jan Matejko, jakiego nie znamy, na Zamku Królewskim w Warszawie
Malarstwo
Wilhelm Sasnal w Amsterdamie i szalony świat Roberta Walsera
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Malarstwo
Nowe obrazy Włodzimierza Pawlaka: martwe natury, geometria, kwiaty z gwoździ